(30 augustuis 2011) Supermarktconcern Albert Heijn en het Wereld Natuur Fonds sloten onlangs een overeenkomst om te komen tot de verduurzaming van het volledige visassortiment van het eigen huismerk van AH. Deze inzet gaat uit van de keurmerken MSC (Marine Stewardship Council) voor wilde vis en ASC (Aquaculture Stewardship Council) voor kweekvis. Er is echter volop kritiek op de duurzaamheidsclaims van beide keurmerken.
(door Rob Bleijerveld)
Supermarktconcern Albert Heijn en het Wereld Natuur Fonds (WNF) sloten onlangs een overeenkomst om te komen tot de verduurzaming van het volledige visassortiment van het eigen huismerk van AH. Volledige verduurzaming (verpakking en productie) moet op 31 december 2015 een feit zijn en gaat uit van de keurmerken MSC (Marine Stewardship Council) voor wilde vis en ASC (Aquaculture Stewardship Council) voor kweekvis.
Vanaf 15 augustus liggen in het schap bij Albert Heijn de eerste Nederlandse MSC-mosselen.
Sinds 2007 werken AH en het WNF samen op het gebied van duurzaamheidvraagstukken. Op 30 september van dat jaar sloten ze een overeenkomst gericht op het vergroten van het aandeel duurzame vis in de Albert Heijn-winkels. De nieuwe overeenkomst legt duurzaamheidsdoelstellingen vast met betrekking tot het hele visassortiment van huismerk Albert Heijn. Het gaat daarbij om alle verse producten, diepvriesvisproducten en producten waarin vis verwerkt is.
Twijfels over de duurzaamheidsclaims van de keurmerken MSC en ASC
Op 30 november vorig jaar werd tijdens een debat in de Rode Hoed veel kritiek geuit op de aquacultuur-sector die kweekvis levert. Die kritiek ging over de antibiotica en pesticiden die daarbij worden gebruikt, het overbrengen van ziekten op wilde soortgenoten door ontsnapte vissen, en het voeren van wilde vis aan de kweekvis [1]. Ook zou de garnalenkweek in ontwikkelingslanden hebben geleid tot ontbossing (40-60% van de mangrovebossen aan tropische kusten) en meer gericht zijn op kortetermijn-winst dan op het verschaffen van een duurzame inkomstenbron.
Esther Luiten, programmamanager aquacultuur bij het Nederlandse Initiatief Duurzame Handel [2] is niet van mening dat kweekvis slechter is dan gevangen vis. Het ligt volgens haar aan de bedrijven zelf hoe ze omgaan met het kweken van vis. Het ASC-keurmerk is zou een grote kans bieden aan (kleine) producenten in ontwikkelingslanden, met name in China, India, Vietnam en andere Aziatische landen om een marktpositie te verwerven. “Met een groeiende wereldbevolking kunnen we eigenlijk niet zonder kweekvis,” aldus Luiten.
Een Katwijkse visser die al 45 jaar op zee heeft gevist, stelde dat echt duurzaam kweken niet mogelijk is: “Om vis te kweken heb je kleinere vis en krill nodig als voer en daarvoor moet je de zee op en ga je dieper de voedselketen in. Dat is rampzalig voor het ecosysteem.” Hij voegde toe dat een grotere vraag tot grotere vangst leidt. Luiten reageerde door te stellen dat men moet uitgaan van een effectief gebruik van alle zeeorganismen zonder de oceanen leeg te roven. Het ASC-keurmerk zou ervoor zorgen dat dat duurzaam gebeurt. Verder zou de macht van de supermarkten nodig zijn om echte vooruitgang te boeken. Voor zowel supermarkten als producenten zou het commercieel interessant zijn om klanten te binden en om zo een voorsprong te krijgen op andere bedrijven.
WNF en de belangen van grote bedrijven
In mei 2009 protesteerden 70 milieu- en mensenrechtenorganisaties uit ontwikkelingslanden, gecoördineerd door het Mangrove Action Network, heftig bij het Wereld Natuur Fonds tegen het ASC-keurmerk (dat rond die tijd gelanceerd zou worden). Volgens hen dient dat slechts de belangen van de grote kweekbedrijven en schaadt het de belangen van de lokale bevolking. “Het proces legitimeert een schadelijke vorm van aquacultuur in de naam van goedkope garnalen en goedkope zalm”, aldus een van de woordvoerders. Het WNF was volgens het Netwerk niet bereid om de vertegenwoordigers van de lokale gemeenschappen te betrekken bij het overleg over het ASC. De organisatie werd zelfs van corruptie beschuldigd: de certificatie-instelling is deels betaald door de voedselindustrie en de WNF-er die leiding gaf aan het proces werkte voorheen als regionale CEO bij een controversiele aquacultuur multinational die veelvuldig is beschuldigd van het schenden van arbeidsrechten en van milieuvernietiging.
In het dagblad Trouw worden gemeld dat ook wetenschappers vraagtekens hebben gezet bij de effecten van keurmerken als ASC en MSC. Zo zouden volgens onderzoeker Gulbrandsen van het Noorse Fridtjof Nansen Instituut kleine bedrijven helemaal niet ‘meetellen’ bij het MSC-keurmerk en is een ecolabel vooral aantrekkelijk voor kapitaalkrachtige visserijbedrijven als promotiemiddel. De kosten voor het verkrijgen van een certificaat zijn bijvoorbeeld erg hoog.
Onvoldoende toezicht
Onderzoekers van Turtle Island Restoration Network zijn op hun beurt van mening dat de visserijbedrijven aan de kust van Florida geen MSC-label mogen krijgen. Bij de vangst van zwaardvis sterven namelijk ook schildpadden, haaien en andere beschermde vissoorten. “The certifiers can’t support claims that they know how much swordfish can be caught and how many sea turtles are killed in the process,” aldus zeebioloog Chris Pincetich, “The data is not there.”
Peter Marko van de Clemson Universiteit meldde onlangs dat genetische proeven uitwezen dat het bij een aanzienlijk deel van alle MSC-gecertificeerde Chileense zeebaars die wordt verkocht in de VS, in feite niet gaat om Chileense zeebaars.
Volgens zeebioloog Misty MacDuffee van Raincoast dumpten commerciele visbedrijven in Brits Columbia (Canada) de laatste maand 1,37 miljoen pond Pacifische zalm (ofwel zo’n 40 transporttrucks vol). Veel van deze vis is afkomstig van uitgeputte visgronden en zal volgens wetenschappers zich niet meer kunnen voortpanten na het terugzetten. De Pacifische zalm is bijvangst van de ‘roze zalm’ die veel meer opbrengt en die door de MSC is gecertificeerd. Onterecht volgens de Watershed Watch Salmon Society, Raincoast Conservation Foundation en SkeenaWild Conservation Trust: er is geen toezicht om een veilige vrijlating van de zalm te garanderen. De verkwisting wordt ingegeven door de concurrentiestrijd tussen de bedrijven.
Ook Greenpeace deelt bepaalde sommige van de bezwaren tegen het MSC-keurmerk.
Bronnen:
– “Overeenkomst AH en WNF op duurzame vis,” Happynews, 17 augustus 2011.
– “Duurzame kweekvis kans en bedreiging voor Aziatische kwekers,” Trouw, 1 december 2010.
– Debat (Rode Hoed) “De prijs van ons voedsel” thema “vis” van 30 november 2010 (verslag).
– “Worldwide Protest Against WWF’s Plans to Launch Aquaculture Stewardship Council,” NGO’s, 14 mei 2009.
– “Ook duurzame kweekvis krijgt standaard,” Trouw, 2 november 2009.
– “De-Coding Seafood Eco-Labels- Why we need public standards,” Food&Water Watch, 13 december 2010.
– “Fish Feed” (Farmed and dangerous)
– “Eco-label for Florida Swordfish Challenged Due to Harm to Sea Turtles at Risk of Extinction,” 26 augustus 2011.
– “When sustainable fish is not all that it seems,” Wildlifenews, 23 augustus 2011.
– “Sustainability: BC conservationists blast federal gov’t for ‘irresponsible’ MSC-certified salmon fisheries; Discards,” Seafoodintelligence, 18 augustus 2011.
– “Greenpeace Campaign on U.S. Retailer Costco To Protect Oceans Ends With Chain Creating New Seafood Policy,” Greenpeace, 25 februari 2011.
– “Sustainable fish customers ‘duped’ by Marine Stewardship Council – Certification granted to controversial fisheries has prompted severe criticism of the sustainable fisheries organisation,” Guardian, 6 januari 2011.
– “Wetenschappers: duurzame vis is niet duurzaam,” NRC, 2 september 2010.
– “Marine Stewardship Council (MSC),” Greenpeace.
– “Seafood stewardship in crisis,” Nature, 1 september 2010.
– “Assessment of the Marine Stewardship Council (MSC) Fisheries Certification Programme,” Greenpeace 22 juni 2009.
– Marine Stewardship Council
– Aquaculture Stewardship Council
– Wereld Natuur Fonds
– Initiatief Duurzame Handel
Noten:
[1] De Canadese visserijbioloog Daniel Pauly uitte kritiek op de zogenaamde duurzaamheid van Noorse en Canadese kweekzalm omdat de zalm wordt gevoed met visolie, vismeel en wilde vis (van ver weg). Zie bijvoorbeeld: “Is salmon farming sustainable?” van 14 mei 2010.
[2] Het Initiatief Duurzame Handel (waarvan ook Ahold en WNF deel uit maken) schrijft op haar site: “De belangrijkste aandachtspunten op het gebied van duurzaamheid bij kweekvis vormen: verbeteren van afvalwatermanagement, bescherming van kustgebieden, verantwoord gebruik van antibiotica, voorkomen van ontsnappingen van niet-inheemse soorten, verbeteren van arbeidsomstandigheden en gebruik van verantwoorde soja voor visvoer.” Ofwel: antibiotica-gebruik wordt niet verboden vboor de kweekbedrijven. En er is kritiek op de term ‘verantwoorde soja’, onder andere omdat daar ook genetische gemanipuleerde en met gif behandelde soja onder valt.
(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=460)