Tag: DDB

(9 juni 2008) De ‘melkstaking’ van tien dagen in een aantal Europese landen is (grotendeels) voorbij. Met ingang van 6 juni worden de zuivelfabrieken in Duitsland, Oostenrijk, Nederland, Luxemburg en Zwitserland weer voorzien van verse melk. De European Milk Board (de koepel van 9 nationale melkveehoudersverenigingen in Europa) noemt de aktie een succes en denkt dat de onderhandelingen met zuivelindustrie en supermarkten zullen leiden tot een betere melkprijs voor de Europese boeren. Dat gaat echter niet zonder aanpassing van het Europese Landbouwbeleid.

(door Rob Bleijerveld)

In de laatste week van mei startte het Bundesverband Deutscher Milchviehhalter (BDM) met een grootschalige aktie gericht op een hogere inkoopprijs voor boerderijmelk. De prijs die de zuivelfabrieken betalen, is veel te laag (28 tot 34 cent per kilo) en ligt door de verhoogde brandstofprijzen nu ver onder de kostprijs. De BDM eiste 10 cent meer en de aangesloten melkveehouders – samen goed voor meer dan de helft van de totale Duitse melkproductie voor binnenlands gebruik en export – stopten met het beleveren van de zuivelfabrieken. Om meer effect te sorteren werden ook fabrieken, distributiecentra en supermarkten geblokkeerd [1]. De aktie kreeg al snel de steun van de Duitse Arbeitsgemeinschaft Bäuerliche Landwirtschaft en van boerenorganisaties uit de naburige landen die eveneens stopten met melkleveranties [2]. Ook daar waren er blokkades, weggeefakties en er werd publiekelijk melk in sloten gedumpt. Dit verhoogde de druk op de zuivelindustrie en distributiesector. Ook kon zo worden voorkomen dat de staking in Duitsland werd gebroken door import van melk uit de omringende landen.

Geslaagde gezamenlijke aktie

Volgens de European Milk Board, de Federatie van Europese melkveehoudersverenigingen en boerenlobby [3], was het de eerste keer dat er op zo’n schaal gezamenlijk aktie werd gevoerd. Werd een melkleverstop-aktie voorheen onhaalbaar geacht, nu bleek het een groot succes te zijn. Met de aktie “braken” de boeren namelijk “door de gevestigde zuivelorde heen”. De supermarkten, handelaren en de zuivelfabrieken werden zwaar onder druk gezet omdat de aanvoer van verse melk drastisch afnam en de productie van de kaas- en melkpoederproductie stagneerde. Er was uitgebreide media-aandacht, de boeren kregen veel steun van consumenten en hun problemen werden weer hoog op de politieke agenda gezet. Dat er gezamenlijk werd opgetreden door boeren uit verschillende landen is een unicum en een belangrijke overwinning.

De aktie leverde in Duitsland, Zwitserland en België concrete resultaten op. Discounter Lidl (gevolgd door andere grote afnemers van melk en zuivelproducten) stemde er in toe om 10 cent meer te betalen voor een liter dagmelk [4]; de zuivelbedrijven zegden op hun beurt toe dat ze de verhoging zullen doorgeven aan de boeren [5]. In Zwitserland werd door inkopers een verhoging van de melkprijs van 4 cent toegezegd. Enkele Belgische zuivelfabrikanten zouden hebben toegezegd hun inkoopprijzen te verhogen mits de boeren hun aanbod gedurende het hele jaar afstemmen op de vraag.

De Nederlandse zuivelbedrijven deden echter geen toezeggingen en de Land- en Tuinbouw Organisatie (LTO) was niet solidair met de veehouders. Bovendien verbood een Nederlandse rechter op 4 juni een blokkadeaktie bij een Campina-fabriek in Heiloo, nadat een andere rechter eerder het opschorten van een blokkade van een fabriek van Friesland Foods in Nijkerk gelastte. De Nederlandse Melkveehouders Vakbond (DDB) stopte daarop met de akties en vroeg minister Verburg om te bemiddelen in het conflict tussen de DDB en de zuivelfabrieken. Dit terwijl de bereidheid van de boeren om door te gaan met aktievoeren hoog was [6] [7].

Nu weer onderhandelen…

Op 5 juni riep de European Milk Board zijn leden op om met ingang van de volgende dag weer melk te leveren aan de zuivelfabrieken. Volgens de EMB worden de veehoudersorganisaties nu door de zuivelindustrie en supermarktketens serieus genomen als onderhandelingspartner. Er zijn weliswaar nog weinig concrete resultaten bereikt, maar de toon is veranderd, aldus de EMB. De federatie denkt dat er voldoende perspectief is voor een akkoord over de invoering op Europese schaal van een melkprijssysteem met (flexibele) volumeregulering. Tot nu toe waren de boeren overgeleverd aan de sterke positie van de zuivelfabrikanten en supermarkten. De zuivelfabrikanten zeiden steeds geen stabiele melkprijs te kunnen garanderen die “los staat van de
marktrealiteit”. Hun positie was sterk omdat ze tot nu toe de boeren tegen elkaar konden uitspelen.

Binnenkort worden er twee belangrijke gerechtelijke uitspraken gedaan die een rol zullen spelen bij de onderhandelingen. De BDM heeft bij het Europese Hof in Brussel twee procedures aangespannen. In de ene zaak (anti-dumping) gaat het om een verbod op export van melk naar Duitsland als de prijs daarvan onder de Duitse melkprijs ligt. In de andere zaak gaat het om het terugdraaien van de recente 2% extra quotumverruiming van de Europese Commissie die de markt heeft verstoorde en waardoor de melkprijs in elkaar is gezakt.

In de meeste landen zijn de akties per 6 juni gestopt. Alleen in België (uitdelen van gratis melk, blokkades van supermarkten), in Frankrijk (blokkades van melkfabrieken, acties gericht op de politiek en consumenten, acties om melkveehouders bewuster te maken) en Italië (blokkades van melkfabrieken en het uitdelen van melk aan sociaal minder bedeelde mensen) gaan de akties voorlopig door [8].

Europese Landbouwbeleid vs. flexibel volumereguleringsysteem

Voor de EMB is het Europese Landbouwbeleid (CAP) het grote probleem. Het CAP heeft het systeem van stabiele prijzen voor zuivelproducten en melk ongedaan gemaakt. Het wordt nu aan ‘de markt’ overgelaten om de prijzen te bepalen [9]. Sinds 2001 daalt de melkprijs in alle Europese landen voortdurend [9] en de overheden willen dat de prijs blijft dalen. Elk jaar moeten duizenden boeren hun bedrijf sluiten en is de toekomst van de overblijvers onzeker. Duurzame melkveehouderij is volgens de EMB alleen mogelijk mits er redelijke melkprijzen worden betaald.

De melkmarktpolitiek van de EU Commissie richt zich op afschaffing van het melkquotum – de hoeveelheid melk die elk jaar geproduceerd mag worden in de lidstaten – in 2015. Maar tot die tijd wil de Commissie het melkquotum wel elk jaar verhogen met 1 %. In april dit jaar werd het quotum zelfs met een extra 2 % verhoogd om de zuivelindustrie tegemoet te komen [10]. Volgens voorzitter van de EBM, Romuald Schaber, leggen kleine stijgingen van het melkvolume in de EU al een enorme druk op de melkprijzen. Een ongebreidelde uitbreiding van het melkaanbod brengt de Europese melkproductie in gevaar, aldus Schaber [11].

Melkveehouders, zuivelfabrieken en de levensmiddelenhandel kunnen alleen gelijkwaardige partners zijn op een melkmarkt in evenwicht. Eerlijke melkprijzen voor de boeren zijn volgens de EBM essentieel voor het voortbestaan van een duurzame, veilige en kwalitatief hoogwaardige melkproductie in Europa met aandacht voor dierenwelzijn en het culturele landschap. Daarom is een flexibele regulering van het melkaanbod een vereiste voor de EBM en de aangesloten organisaties.

De EMB wil het bestaande reguleringsysteem laten vervangen door een flexibel systeem dat vraag en aanbod op elkaar afstemt en waarbij de prijs voor boerderijmelk uitgaat van de productiekosten van de boer. Niet speculaties maar actuele afzetkansen in de markt moeten volgens Schaber de basis zijn van het beleid.Kartelvorming?|

Mededingingsbeleid

Aanbieders en opkopers van boerderijmelk hebben echter ook te maken met een ander beleidsterrien, namelijk dat van de mededinging. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) volgde de protesten van melkveehouders tegen de melkprijs met “meer dan gemiddelde belangstelling” omdat er “mededingsrechtelijke aspecten” kunnen zitten aan de optredens van de actievoerende boeren [12]. Het is niet ondenkbaar dat de mededingingsregels zullen worden ingezet en de boeren een leverdwang oplegt.

Noten:
[1] Over de coördinatie van de akties en het verloop daarvan in Duitsland, zie: http://www.bdm-verband.org/index.php?pid=13&PHPSESSID=9d1f75d34f6b41ecbf0eca9f9b439b3a
[2] Akties waren er in Nederland, Luxemburg, België, Oostenrijk, Italië en Zwitserland. Boeren in Ierland en Denemarken maakten zich ondertussen op om zonodig aan te sluiten.
[3] Een samenwerkingsverband van de nationale organisaties van melkveehouders in Nederland, Duitsland, Luxemburg, België, Oostenrijk, Italië, Zwitserland, Zweden en Denemarken. De EMB onderhoudt ook contact met de Franse de OPL (Organisation des Producteurs de Lait).
[4] “Streik beendet: Ein Liter Milch wird zehn Cent teurer; Große Handelsketten folgen dem Discounter Lidl; Preisaufschlag soll allein an die Bauern gehen,” Welt, 6 juni 2008 (http://www.welt.de/welt_print/article2072453/Streik_beendet_Ein_Liter_Milch_wird_zehn_Cent_teurer.html). Zie http://europeanmilkboard.eu/ en http://www.europeanmilkboard.org/en/who_we_are.php
[5] Waarschijnlijk blijft er echter van die 10 cent van Lidl niet veel over voor de boeren. Zie: “Milchbauern und Molkereien dringen auf schnellen Milchgipfel” (http://afp.google.com/article/ALeqM5jQHT_8IK4_2RkmLQsJJYnB4tu3og).
[6] Zie: “Zuivelfabrieken doen geen beloften,” door Derk Klein Kranenberg, Agrarisch Dagblad, 5 juni 2008 (http://www.agd.nl/1054227/Nieuws/Artikel/Zuivelfabrieken-doen-geen-beloften.htm);
“DDB beraadt zich op vervolg,” DDB, 4 juni 2008 (http://www.ddb.nu/index.php?option=com_content&task=view&id=387&Itemid=66)
en “LTO roept op tot einde blokkades,” Nu, 1 juni 2008 (http://www.nu.nl/news/1592770/32/rss/LTO_roept_op_tot_einde_blokkades.html).
[7] Verburg ziet echter geen rol weggelegd voor de overheid bij het proces voor de totstandkoming van de melkprijs (waarbij de melkveehouder(s) en de zuivelindustrie als partijen zijn betrokken). Ze is van mening dat er binnen het Europese landbouwbestel voldoende toekomstperspectief is voor de Nederlandse melkveehouderij. Zie: “Marktanalyse en prijsmechanisme bij zuivel. Kamerbrief van minister Verburg,” 5 juni 2008 (http://www.prikpagina.nl/read.php?f=374&i=98179&t=98179).
In België en Duitsland verklaarden overheden zich wel bereid tot overleg.
[8] Zie: “EMB nieuws 7 juni 2008,” DDB, 7 juni 2008 (http://www.ddb.nu/) en “Les producteurs distribuent du lait gratuitement,” SOCIéTé, 7 juni 2008 (http://www.rtlinfo.be/rtl/news/article/137209/–Les+producteurs+de+lait+toujours+en+col%C3%A8re).
[9] Zo profiteert de zuivelindustrie van de enorm toegenomen vraag naar magere melkpoeder en boter op de wereldmarkt (en de navenant hoge prijzen die ze ervoor krijgt) en hebben de boeren het nakijken. Zie: “Information about the situation on the milk market,” EBM (http://www.europeanmilkboard.org/en/newsletter_023.php).
[10] Zie de speech van Europees Commissaris voor Landbouw en Rurale Ontwikkeling Fischer Boel over de “Health Check of the CAP Reform”, 3 juni 2008, Brussel (http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=SPEECH/08/297&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage=en).
[11] “Flexibele marktregulering essentieel voor duurzame melkveehouderij in Europa – Voorstellen van de EU Commissie betreffende de Health Check gaan aan de melkmarkt voorbij. Flexibele marktregulering essentieel voor duurzame
melkveehouderij in Europa,” DDB 20 mei 2008 (http://www.ddb.nu/index.php?option=com_content&task=view&id=313&Itemid=66).
[12] Zie: “NMa ziet mogelijk mededingingsaspecten bij actievoerende melkveehouders,” Limburgs Dagblad, 6 juni 2008 (http://www.agriholland.nl/nieuws/artikel.html?id=90650). De Duitse BDM en de zuivelindustrie laten inmiddels onderzoeken of het EBM-voorstel voor het reguleren van hoeveelheden (melk) het bundelen van aanbod in strijd is met de kartelwetgeving. Van de kant van de Duitse boerenorganisaties is al aangegeven dat in dat geval aanpassing van het kartelrecht nodig zal zijn. Zie: “Her mit den
Melkrobotern,” door Michael Miersch, Welt, 8 juni 2008 (http://www.welt.de/wams_print/article2078810/Her_mit_den_Melkrobotern.html).

Andere bronnen:
– “Melkveehouders in Europa schorten melkleverstop op,” door Jan Vullings, Agrarisch Dagblad, 7 juni 2008 (http://www.agd.nl/1054320/Nieuws/Artikel/Melkveehouders-in-Europa-schorten-melkleverstop-op.htm).
– “Milk strikes spread as anger spills over,” door Dan Buglass, 6 juni 2008 (http://business.scotsman.com/fooddrinkagriculture/Milk-strikes-spread-as-anger.4158874.jp).
– “Milch: Die Bauern haben den Lieferboykott beendet, aber ihr Geschäft bleibt schwierig,” door Carsten Dierig, Welt, 7 juni 2008 (http://www.welt.de/welt_print/article2076255/Wie_die_Milch_ins_Glas_kommt.html).
– “Boeren overwinnen de handel,” DDB, 7 juni 2008 (http://www.ddb.nu/index.php?option=com_content&task=view&id=394&Itemid=66).
– “Enkel markt bepaalt melkprijs,” Belga/Sam, 6 juni 2008 (http://hln.be/hln/nl/943/Ombudsman/article/detail/303774/2008/06/06/-Enkel-markt-bepaalt-melkprijs-.dhtml).

(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=174)