Categorie: Anders

(4 september 2011) Van 16 tot en met 21 augustus 2011 kwamen in Krems (Oostenrijk) een paar honderd mensen bijeen voor de eerste Europese conferentie voor Voedselsoevereiniteit. Aanwezig waren vertegenwoordigers en activisten van boerenorganisaties, sociale bewegingen, consumentengroepen en burgerbewegingen. Vanuit Nederland namen 10 mensen deel aan de discussies en werkgroepen. Na drie dagen van vergaderen werd er ook een supermarktaktie gehouden.

Bij voedselsoevereiniteit gaat het om de mogelijkheid om zelf te bepalen welk voedsel je produceert en eet, en hoe je dat produceert en distribueert. Het begrip voedselsoevereiniteit gaat uit van een kritische analyse van het neoliberale beleid en het biedt een geheel andere visie over het opzetten van de voedselproductie. Aan die visie werd al gewerkt tijdens het eerste Nyéléni Forum dat in 2007 in Mali plaatsvond. In Krems vond een vervolg plaats waarbij vooral gekeken werd naar de situatie in Europa.

De hoofdmoot van het programma in Krems bestond uit vijf themagroepen:
a. Productiemodellen (agro-ecologie, energie, klimaat, GMO’s, eiwitafhankelijkheid, biodiversiteit./zaden);
b. Markten en organisatie van voedselketens en voedselnetwerken (dominantie van grote bedrijven, lokale markten, voedselspeculatie, transparantie, criminalisering, solidariteit);
c. Arbeidsvoorwaarden en sociale aspecten (landarbeiders en migrantenarbeiders, inkomen, gezondheid, toegang tot voedsel);
d. Toegang tot land en andere hulpbronnen (installatie, vervanging, financiering en meer);
e. Overheidsbeleid (Gemeenschappelijk Euopees Landbouwbeleid, ontwikkeling landeljke gebeiden, visserijbeleid, energie, handel)

Drie dagen lang waren er grotere en kleinere bijeenkomsten en daarna was er een dag met diverse excursies. Zo werd er een optocht gehouden richting het centrum van Krems waar een Markt van Ideeën was georganiseerd. Onderweg werd twee keer halt gehouden bij supermarkten. Hier vertelden de activisten aan omstanders en klanten wat hun eisen zijn:
* We willen lokaal geproduceerd voedsel.
* We willen verse, smaakvolle lokale variëteiten.
* We willen duurzaam voedsel.
* We willen voedsel geproduceerd door boeren en werknemers die een eerlijke prijs krijgen.
* Dit voedsel vinden we niet in de supermarkt!

Een uitgebreidere kritiek op de supermarktketens is te lezen in een flyer die werd uitgedeeld tijdens de demonstratie [1].

Op de slotdag van de bijeenkomst, op 21 augustus, werd de Verklaring van Nyeleni Europa aangenomen. De titel is: “Voedselsoevereiniteit in Europa nu!” [2]. Ook werd er een actieplan opgesteld. Drie hoofdpunten daarvan zijn:
1. We zullen onze voedselsystemen veranderen en als gemeenschap weer zeggenschap eisen over ons eigen voedsel;
2. We zullen ons verzetten tegen het agro-industriële voedselcomplex;
3. We zullen onze beweging voor voedselsoevereiniteit uitbouwen.

De slotverklaring in het Nederlands (te vinden op de webiste van AardeBoerConsument.nl):

Voedselsoevereiniteit in Europa nu!
Slotverklaring Nyeleni Europa 2011: Europees Forum voor Voedselsoevereiniteit
Krems, 21 augustus 2011

De Europese volkeren ondervinden nu ook de eerste gevolgen van structurele hervormingen zoals regeringen in andere regio’s, vooral in het Zuiden, die al eerder aan hun bevolking oplegden. Dit gebeurt met als enige bedoeling om het kapitalisme te beschermen, samen met degenen die ervan profiteren (private banken, grote investeerders en multinationale ondernemingen). Alles wijst erop dat dit antisociale beleid in de nabije toekomst nog strenger en allesomvattender zal worden. De eerste protesten tegen deze economische en politieke systemen hebben al geklonken. Wij bieden – creatief en energiek – het weerwoord van de Europese sociale bewegingen op het wereldwijde landbouwmodel, omdat het een exacte weerspiegeling is van het kapitalistisch systeem dat eraan ten grondslag ligt.

Voedselsystemen zijn gereduceerd tot een model van industriële landbouw dat beheerst wordt door enkele multinationale voedselbedrijven samen met een kleine groep van grote afzetketens. Dat model werd ontworpen om winst te maken en komt daardoor zijn verplichtingen totaal niet na. In plaats van zich te wijden aan de productie van gezonde en betaalbare voeding ten voordele van het volk, focust het in toenemende mate op de productie van primaire producten zoals biobrandstof, veevoer en industriële gewassen geteeld op grote plantages. Dat heeft zowel een enorme afname van landbouwbedrijven en werkgelegenheid in de agrarische sector veroorzaakt als de promotie van een dieet dat schadelijk is voor de gezondheid, en onvoldoende fruit, groenten en granen bevat.

Dit industriële productiemodel is afhankelijk van eindige fossiele brandstoffen en chemische input; het erkent niet dat er grenzen zijn aan hulpbronnen zoals grond en water; het is verantwoordelijk voor een groot verlies aan biodiversiteit en vruchtbaarheid van de grond; veroorzaakt mede de klimaatverandering; dwingt duizenden mensen in banen waarin hun meest fundamentele arbeidsrechten niet worden erkend; en leidt tot verslechterde werkomstandigheden voor boeren en boerinnen en werknemers, vooral bij migranten. Het leidt ons verder weg van een respectvolle en duurzame relatie met de natuur. Deze behandeling en uitbuiting van de aarde is er de eigenlijke oorzaak van dat meer dan een miljard mensen wereldwijd (zoals momenteel in de Hoorn van Afrika) in armoede leven en honger lijden. Daarenboven veroorzaakt het gedwongen migratie en industriële voedseloverschotten die weggegooid worden of gedumpt worden op markten in en buiten Europa waar de plaatselijke bevolking haar producten dan niet meer kan slijten.

Deze situatie is het resultaat van het beleid op het gebied van voedsel, financiën, handel en energie dat onze regeringen en de EU (vooral door het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid) ons al jaren opleggen, samen met multilaterale en financiële instellingen en de multinationale ondernemingen. Voorbeelden zijn de deregulering en liberalisering van landbouwmarkten en de speculatie met voeding. Dit disfunctionele voedselsysteem van richting doen veranderen kan enkel door een complete heroriëntering van het beleid maar ook van de dagelijkse praktijk op het gebied van landbouw en voedsel. Het is van vitaal belang dat voedselsysteem in Europa nu opnieuw ontworpen worden op basis van de principes van voedselsoevereiniteit.

Daarom kwamen meer dan 400 mensen uit 34 Europese landen van de Atlantische oceaan tot de Oeral en Kaukasus, van het Noordpoolgebied tot aan de Middellandse Zee, van 16 tot 21 augustus 2011 bij elkaar in Krems, Oostenrijk, samen met vertegenwoordigers van verschillende sociale bewegingen en maatschappelijke organisaties uit de rest van de wereld, om de ontwikkeling van een Europese beweging voor Voedselsoevereiniteit een stukje verder te brengen. Wij bouwen voort op de Verklaringuitgebracht door het Nyeleni Forum voor Voedselsoevereiniteit van 2007 in Mali, die het internationale kader voor voedselsoevereiniteit opnieuw bevestigde: voedselsoevereiniteit als het recht van volkeren om hun eigen voedsel- en landbouwsysteem op een democratische manier zelf te bepalen, zonder schade te berokkenen aan andere mensen of het milieu.

Er bestaan al veel ervaringen en landbouwpraktijken gebaseerd op voedselsoevereiniteit, hier en nu, op een lokaal, regionaal en Europees niveau, en ze tonen aan dat en hoe dit kan toegepast worden. Wij zijn mensen met dezelfde waarden, die gebaseerd zijn op universele mensenrechten. Wij wensen een vrije uitwisseling van mensen, en niet de vrije uitwisseling van geld en goederen die bijdraagt tot de vernietiging van de leefomgeving en zo veel mensen tot migratie dwingt. Ons doel is samenwerking en solidariteit in tegenstelling tot concurrentie. Wij verbinden ons ertoe onze democratie weer op te eisen:
alle mensen zouden betrokken moeten zijn bij alle beslissingen die van algemeen belang zijn en bij de ontwikkeling van beleid, zodat we collectief beslissen over de organisatie van ons voedselsysteem. Dit vereist de constructie van democratische systemen en processen die gevrijwaard zijn van geweld en van invloed van het bedrijfsleven, en die gebaseerd zijn op gelijke rechten en de gelijkwaardigheid van man en vrouw, hetgeen ook zal leiden tot de afschaffing van het patriarchaat.

Velen onder ons zijn jonge mensen die de toekomst zijn van onze samenleving en van onze strijd . We zullen ervoor zorgen dat onze creativiteit en energie onze beweging zal versterken. Daarvoor moeten we kunnen meewerken aan de voedselvoorziening en binnen alle beslissingsstrcturen. We zijn ervan overtuigd dat voedselsoevereiniteit niet alleen een eerste stap is naar het veranderen van onze voedsel- en landbouwsystemen, maar ook een eerste stap naar een veel grotere verandering in onze maatschappij. Daarom zullen wij strijden voor:

Verandering van de manier waarop voedsel wordt geproduceerd en geconsumeerd

We werken toe naar veerkrachtige voedselproductiesystemen die alle mensen in Europa van gezonde en veilige voeding voorzien, de biodiversiteit en natuurlijke grondstoffen sparen en dierenwelzijn in acht nemen. Dit vereist ecologische landbouw- en visserijmodellen alsook een veelvoud aan kleinschalige boeren-, tuinders- en visserijbedrijven die lokaal voedsel produceren als ruggengraat van het voedselsysteem. We verzetten ons tegen het gebruik van GGO’s en werken met een grote diversiteit aan GGO-vrije variëteiten van zaden en dierenrassen die we ook zullen opsporen en bewaren. We promoten een duurzame en gevarieerde voedselcultuur, vooral de consumptie van lokale, seizoensgebonden voeding van hoge kwaliteit, geen voedsel dat vele verwerkingsprocessen heeft doorlopen. Hierbij hoort een lagere consumptie van dierlijke producten, die alleen lokaal zouden moeten worden geproduceerd, met behulp van lokaal, GGO-vrij veevoer. Wij streven naar de herwaardering en verspreiding van kennis over voedselbereiding en -verwerking via educatie en training in vaardigheden.

Verandering van de manier waarop voedsel wordt afgezet

We werken aan de decentralisatie van voedselketens en promoten markten met veel verschillende producten waar solidaire en eerlijke prijzen gevraagd worden. We werken ook aan korte ketens en nauwere banden tussen producenten en consumenten in lokale voedselnetwerken om de uitbreiding en de macht van supermarkten tegen te gaan. Wij willen bouwstenen aanreiken waarmee mensen hun eigen voedselverdeelsystemen kunnen ontwikkelen zodat boer(inn)en kunnen produceren voor hun gemeenschap. Dit vereist voedselveiligheidsvoorschriften en een lokale infrastructuur die steun bieden aan kleinschalige boerenbedrijven. Wij streven er ook naar dat het voedsel dat we produceren binnen bereik is voor alle mensen in de maatschappij, ook voor de mensen met weinig of geen inkomen. Meer waardering voor het werk en verbetering van de sociale omstandigheden in de landbouw

We strijden tégen uitbuiting en de verslechtering van werk- en sociale omstandigheden en vóór de rechten van alle vrouwen en mannen die voedsel produceren, ook de rechten van seizoens- en migrantenarbeid(st)ers die werkzaam zijn in de voedselverwerking, distributie- en afzetsector of op andere terreinen. We willen een regeringsbeleid dat sociale rechten respecteert en hoge eisen stelt op dat gebied, en dat publieke middelen alleen toekent als aan die eisen voldaan wordt. De samenleving moet meer waarde gaan hechten aan de rol van voedselproducenten en hun werkne(e)m(st)ers. Daarbij gaan wij uit van een inkomen waar men fatsoenlijk van kan leven. Wij willen gaan werken aan brede allianties tussen alle mensen die werken in het voedselsysteem.

Terugvordering van het recht op ons gemeenschappelijke erfgoed

We verzetten ons tegen het herleiden van ons erfgoed tot bezit dat we kunnen patenteren en in geld kunnen omzetten. Dat gebeurt nu bijvoorbeeld met de grond en de zaden die door onze boer(inn)en bewaard werden, met de landbouwdieren en visbestanden, de bomen en bossen, het water, de atmosfeer en onze kennis. De toegang tot dit gemeenschappelijk erfgoed mag niet bepaald worden door markten en geld. Bij het gebruik van gemeenschappelijke hulpbronnen, moeten de mensenrechten en de gelijkheid tussen man en vrouw voorop staan, zodat de samenleving als geheel er voordeel bij heeft.
We erkennen ook dat we verantwoordelijk zijn voor een duurzaam gebruik van ons gemeenschappelijk erfgoed en voor de waarborging van de rechten van Moeder Aarde. Ons gemeenschappelijk erfgoed moet door middel van collectieve, democratische controle door de gemeenschap beheerd worden.

Verandering van het overheidsbeleid dat nu onze voedsel- en landbouwsystemen regelt

We strijden ook voor verandering van het overheidsbeleid en van de politieke structuren die nu onze voedselsystemen op het lokale, regionale, nationale en wereldwijde niveau reguleren, én voor het delegitimeren van de macht van grote bedrijven. Het overheidsbeleid moet coherent en complementair zijn, en het moet voedselsystemen en -culturen beschermen en promoten. Het beleid moet gebaseerd zijn op het recht op voedsel; honger en armoede bestrijden; in de basisbehoeften van mensen voorzien, en bijdragen aan Klimaatrechtvaardigheid – in Europa én werelwijd. We hebben beleidskaders nodig die voedselproducenten stabiele en eerlijke prijzen garandere , agro-ecologische landbouw promoten, externe kosten in de voedselprijzen internaliseren, en landhervormingen implementeren. Zo’n beleid zou een toename van het aantal boer(inn)en in Europa tot gevolg hebben. Het overheidsbeleid moet ontwikkeld worden met behulp van openbaar en controleerbaar onderzoek naar de manier waarop de hierboven gestelde doelen kunnen worden bereikt.. Het beleid moet ervoor zorgen speculatie met voedsel verboden wordt en dat er geen schade wordt toegebracht aan bestaande lokale en regionale voedselsystemen en -culturen door dumping of door ‘landgrabbing’ in Europa, vooral in Oost-Europa, of in het Zuiden. We werken toe naar een nieuwe landbouw-, voedsel-, zaden-, energie-, en handelspolitiek voor Voedselsoevereiniteit in Europa, binnen een degelijk internationaal kader. Dit omvat in het bijzonder: een ander Gemeenschappelijk Landbouwbeleid; de afschaffing van de EU Biobrandstoffen Richtlijn, en het onderbrengen van het wereldwijde landbouwbeleid binnen de FAO in plaats van de WTO.

We roepen de mensen en sociale bewegingen in Europa op om samen met ons te strijden voor controle over onze voedselsystemen, en om de beweging van ‘voedselsoevereiniteit in Europa NU’ mee uit te bouwen!

Bronnen:
– “Europees Forum voor Voedselsoevereiniteit,” (met verschillende updates), ASEED, vanaf 3 augustus 2011.
– “De straat op voor voedselsoevereiniteit en tegen supermarkten,” ASEED, 24 augustus 2011.
– “Slotverklaring Nyeleni Europa 2011: Voedselsoevereiniteit in Europa nu!,” Krems, 21 augustus 2011.
– “Moe maar voldaan…., Nyeleni Forum afgesloten,” Aardeboerconsument, 21 augustus 2011
– “Voedselsoevereiniteit in Europa nu! Slotverklaring Nyeleni Europa 2011: Europees Forum voor Voedselsoevereiniteit,” Krems, 21 augustus 2011.

Noten:
[1] Duitse supermarktaktie-tekst is hier te vinden en de Engelse hier
[2] In het Engels: “Declaration of Nyeleni Europa – Food sovereignty in Europe now!” en in het Duits: “Nyeleni Europa 2011 – Ernährungssouveränität in Europa jetzt!,” Krems, 21. August 2011.

(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=463)