(8 augustus 2018 – update 200212) Op 31 juli startte voedselwaakhond foodwatch een klachtenprocedure bij de Reclame Code Commissie tegen Jumbo en AH. Het gaat om verkeerde of ontbrekende vermeldingen van het oorsprongsland op groente en fruit. Foodwatch wil dat de supers het consumentenrecht op een geïnformeerde productkeuze serieus nemen. (RCC gaf foodwatch gelijk, zie onderaan)
Door Matt Hermers
Eind juli was er veel commotie onder consumenten over 60.000 pruimen van teler Hamelink die wegens hun te kleine omvang niet in de supermarktschappen zouden belanden maar op op de afvalberg. Op dat moment verkocht Albert Heijn pruimen uit Chili en Zuid-Afrika. Dat leverde de super veel kritiek op. Het verweer van AH was dat de vermelde oorsprong van de pruimen een fout was; ze zouden niet Chili komen, maar uit de Betuwe. Het AH-hoofdkantoor zou bovendien haar filialen al opdracht hebben gegeven om de schapinformatie aan te passen. foodwatch ging dat na en zag dat dit dagen later nog niet was gebeurd in de winkels.
Steekproeven
Dat was de aanleiding voor de zelfbenoemde voedselwaakhond om in enkele supermarkten van Jumbo en AH steekproeven te houden. De inspecteurs van foodwatch kwamen daarbij tal van fouten tegen. In een groot aantal gevallen kwam de oorsprongsvermelding op de schapkaart niet overeen met de oorsprongsaanduiding op het product of op het krat. Waarbij het ook onduidelijk bleef welke de juiste was.
Resultaat: bij Jumbo klopte een en ander niet bij 1 soort avocado en 3 soorten appels. Bij Albert Heijn ging het om 12 soorten fruit en groente (spitskool, pruimen, paprika, mango, granaatappel, wortelmix, pepers, ui en avocado).
Nog meer fouten
Bij de steekproef bleek overigens dat in een groot deel gevallen de oorprongsvermeldingen niet te controleren waren omdat het fruit of de groente onverpakt was. Daar was dus geen etiket aanwezig om de schapkaart mee te vergelijken. Andere fouten: het schapkaartje bij de paprika’s van Albert Heijn vermeldde ´Land van oorsprong: zie verpakking´ zonder dat op de plastic folie van de paprika een land van oorsprong was vermeld. Ook kwam men avocado´s tegen met de vermelding van meerdere landen als herkomstaanduiding. En soms ontbrak de herkomstaanduiding in het geheel.
Klachtenprocedure
foodwatch concludeert na deze kleine steekproef dat het consumentenrecht op informatie over het land van herkomst, zoals vastgelegd in de wet, onvoldoende serieus wordt genomen door de supermarktbedrijven. De wetgeving wordt niet correct nageleefd en daarmee wordt tevens de Nederlandse Reclamecode geschonden. Dat is volgens foodwatch onwettig, oneerlijk en misleidend. Daarom startte de organisatie een klachtenprocedure bij de Reclame Code Commissie tegen Albert Heijn en Jumbo om hierover een uitspraak te krijgen. Zo´n klachtenprocedure kan 2 tot 3 maanden in beslag nemen.
Consumentenrecht
Aan GF Actueel vertelde campagneleider Sjoerd van de Wouw dat consumenten het steeds belangrijker vinden om te weten waar hun voedsel vandaan komt, zoals bleek uit de ophef over de iets te kleine en daardoor onverkoopbare Zeeuwse pruimen. Maar dit consumentenrecht geldt ook voor diegenen die om politieke redenen liever geen product uit een bepaald land willen kopen.
De klacht is nog niet neergelegd bij de NVWA [1] die verantwoordelijk is voor het controleren en eventueel beboeten van groenteverkopers. Bij de Reclame Code Commissie – die ook toetst op handhaving van de wet – is er namelijk sneller een uitspraak te verwachten. Een klachtenprocedure bij de Reclame Code Commissie neemt over het algemeen, inclusief verweer en zitting, 2 tot 3 maanden in beslag [2].
Reacties AH en Jumbo
Volgens de Levensmiddelenkrant liet Albert Heijn weten dat het bedrijf haar klanten altijd informeert over het land van herkomst. Als een product een verpakking met etiket heeft, dan staat het land van herkomst daarop vermeld. Bij producten zonder verpakking of verpakte producten zonder etiket staat het op het schap vermeld. AH: ¨Met zo’n 550 groente- en fruitproducten en 900 winkels komt het voor dat op het schap per ongeluk onjuiste informatie staat.¨
Jumbo zei de klacht en precieze inhoud daarvan af te wachten. Jumbo: ¨Wij doen ons best dit te voorkomen. Het kan altijd beter, daar werken we elke dag aan.¨
Update 12 september 2018
foodwatch meldde in haar nieuwsbrief van 12 sept 2018 dat de Reclame Code Commissie weigerde om een uitspraak te doen over hun klacht tegen Albert Heijn en Jumbo. Ze gaven aan te willen wachten op een andere (irrelevante) zaak over een champignonteler. Daardoor zou foodwatch een jaar moeten wachten.
Maar dat doen ze niet. foodwatch en hun advokaat maakten de Reclame Commissie duidelijk dat ze de klacht tegen AH en Jumbo nu toch echt moeten gaan behandelen. Gevolg: de instelling gaat het nu alsnog beoordelen.
(bron: ¨Voedselverspilling en een weigerachtige Reclame Commissie¨).
Update 13 september 2018
Volgens commissaris Andriukaitis zal de Europese Commissie voorlopig niet met nieuwe wetgeving komen om misleidende etiketten aan te pakken.
Dit antwoordde hij op vragen van parlementsleden over het afgelopen juni verschenen rapport ¨Food labels: tricks of the trade¨ van de Europese Consumenten Organisatie BEUC. (Bron: ¨Voorlopig geen nieuwe wetgeving om misleidende etiketten aan te pakken,¨ Eurowet, 10 september 2018. Zie ook: ¨Vermelding oorsprong of herkomst van het primaire ingrediënt van een levensmiddel,¨ Eurowet, 11 juni 2018).
Update 31 oktober 2018
De Reclame Code Commissie gaf foodwatch gelijk in de zaak tegen Albert Heijn en Jumbo wegens foutieve vermelding van herkomstland bij groente en fruit. De supers handelden in strijd met de Europese wetgeving die consumenten het recht geeft om het herkomstland te kennen en misleiding van consumenten moet voorkomen. Jumbo en Albert Heijn geven de fouten toe en beloven beterschap. Desondanks constateerde foodwatch op de dag van de uitspraak in beide winkels nog steeds overtredingen. (bron: ¨Reclame Code Commissie tikt Albert Heijn en Jumbo op vingers over herkomst groente en fruit,¨ foodwatch, 31 oktober 2018).
De RCC-uitspraak tegen Jumbo.
De RCC-uitspraak tegen Albert Heijn.
Meer lezen:
– ¨Nieuwe regels inzake oorsprong- en herkomstvermelding,¨ Label NormecFoodcare, okober 2019 (was: Etiketteren, 4 juni 2018).
– ¨EC: Nieuwe regels herkomstetikettering van primaire ingrediënt,¨ NVC, 31 mei 2018.
– ¨Albert Heijn introduceert augmented reality productscanner,¨ Albert Heijn, 24 juli 2017.
– ¨Proef moet consument meer zicht geven op herkomst varkensvlees,¨ Albert Heijn, 21 november 2016.
– ¨Commissie wil EU-regels oorsprongsetikettering behouden,¨ Vilt, 27 mei 2015.
– ¨Europees Parlement wil herkomstetikettering verwerkt vlees,¨ foodwatch, 16 februari 2015.
– ¨Europees Parlement wil oorsprong van in voedsel verwerkt vlees op etiket,¨ HLN, 11 februari 2015.
– ¨Consument weet weinig over herkomst voedsel,¨ Boerderij, 8 juli 2014.
– ¨Wijziging Etikettering groenten en fruit¨ (Productschap Tuinbouw), FrugiVenta, mei 2013 (niet meer online beschikbaar. Zie nu: ¨Nieuwe regels etikettering voeding gepubliceerd,¨ Groenkennisnet, 18 november 2014.
– ¨Consumenten vragen de juiste oorsprong van hun voeding!,¨ Test-aankoop, 19 december 2012.
Meer lezen over landcodes en herkomstaanduiding bij Supermacht:
– ¨Minister Blok loog over handel in West-Saharaanse roofbuit,¨ Supermacht, 19 juli 2018.
– ¨Rumour op facebook over prijs en herkomst vlees van Aldi,¨ Supermacht, 25 juli 2017.
– ¨Visolie: vragen over illegale handel vanuit West-Sahara door Nederlandse bedrijven,¨ Supermacht, 19 september 2016.
– ¨Albert Heijn fraudeert met illegale Sahara-tomaten,¨ Supermacht, 18 april 2016.
– ¨EU blijft handel uit bezette Westelijke Sahara steunen ondanks vonnis EU Gerechtshof,¨ Supermacht, 16 december 2015.
– ¨Regeling tav. voedselimport uit bezet Palestina en Sahara blijft uit; en TTIP ingezet tegen consumentenbelang,¨ Supermacht, 1 juni 2015.
– ¨West-Sahara: plundering en voedselhulp voor Saharawi; goedkope vis en tomaat in onze supermarkten,¨ Supermacht, 1 maart 2014.
– ¨Boycot producten illegale nederzettingen Israël gaat ´ondergronds´, maar effectief douanetoezicht is noodzakelijk!,¨ Supermacht, 29 juli 2013.
– ¨Vrij Nederland over West-Saharaanse bloedtomaten bij Albert Heijn,¨ Supermacht, 16 juli 2012.
Meer achtergrond:
– ¨Misleidende reclame,¨ Consuwijzer (ACM), 2018.
– ¨Verkopen aan consumenten: Eerlijke handel, keurmerken en gedragscodes,¨ ACM, 2018.
– ¨Aanduidingen¨ (Handelsnormen G&F), Kwaliteits-Controle-Bureau, 2018.
– ¨Adres, land van oorsprong en herkomstetikettering,¨ NBC, 2018.
– ¨S01 – LANDENTABEL,¨ (douane) belastingdienst, 2018.
– ¨Verplichte vermeldingen,¨ Label NormecFoodcare, oktober 2019 (was: ¨Verplichte vermeldingen duidelijk op het etiket,¨ Etiketteren, augustus 2018).
– ¨ISO 3166 Country Codes,¨ ISO, 4 augustus 2018.
– ¨Deelbesluiten op Wob-verzoek import uit Westelijke Sahara,¨ Rijksoverheid, 7 juni 2018.
– ¨Food information to consumers, New EU law on food information to consumers,¨ Europese Commissie, juni 2018.
– ¨Vermelding oorsprong of herkomst van het primaire ingrediënt van een levensmiddel,¨ Eurowet, 11 juni 2018.
– ¨Dossier Kwaliteitssystemen & Certificering,¨ Agri Holland, december 2017.
– ¨Landenlijst ISO-code,¨ NVWA, 16 november 2016.
– ¨Wat moet en mag op de etikettering staan? – Land van oorsprong of plaats van herkomst (art. 26 en bijl. XI),¨ FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu (Be), 27 januari 2016.
– ¨Wet Voedselinformatie,¨ Voedingscentrum, december 2014?.
– ¨Etiketteringsvereisten,¨ FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu (Be), december 2014.
Noten:
[1] Naar eigen zeggen bewaakt de NVWA de veiligheid van voedsel en consumentenproducten, de gezondheid van dieren en planten, het dierenwelzijn en handhaaft de natuurwetgeving. De NVWA over het land van herkomst: ¨Het vermelden van het land van oorsprong of de plaats van herkomst is verplicht als weglaten misleiding is in geval van vlees van GN-codes genoemd in bijlage XI.¨ Volgens de NVWA moet vermeld worden wanneer het land van oorsprong of de plaats van herkomst niet gelijk is aan het land van oorsprong/plaats van herkomst van het primaire ingrediënt. (Uit: ¨Land van oorsprong/plaats van herkomst,¨ NVWA, 2018 (artikel is niet meer online beschikbaar. Zie nu ¨Vermelding land van oorsprong en plaats van herkomst,¨ Normec Foodcare, 4 oktober 2018 (update 16 december 2019)).
[2] Hier kan meespelen dat de NVWA geen prioriteit geeft aan de aanpak van misleidende marketing en dat er geen andere instelling is die actief toeziet op de etiketteringsregels, zoals foodwatch begin 2015 constateerde. De organisatie pleit voor een betere aanpak en concludeert dat misleidende marketing op de politieke agenda is gekomen dankzij de aandacht van consumentenorganisaties en de druk van consumenten. Maar de handhaving moet beter. (Zie: ¨Achtergrond¨ (Misleidende Marketing: Beperkte controle, geen straf; Tijd voor aanpak), foodwatch, 21 jan 2015.
Bronnen:
– ¨AH: ‘Wij proberen onjuiste informatie te voorkomen’,¨ Levensmiddelenkrant, 1 augustus 2018 (Deze weblink is niet meer actief. Zie nu: Zie ´Reactie Albert Heijn´ op de Radar-website).
– ¨Klachtprocedure tegen AH en Jumbo om oorsprongsaanduiding fruit,¨ foodwatch, 31 juli 2018.
– ¨Hollandse paprika’s uit Israel?,¨ foodwatch, 31 juli 2018 (Nieuwsbrief).
– ¨‘AH en Jumbo de fout in met landaanduiding agf’,¨ GF Actueel 31 juli 2018.
(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=8097)