(13 november 2015) Op 10 november bracht de Make Fruit Fair! campagne het onderzoeksrapport ¨Banana value chains in Europe and the consequences of Unfair Trading Practices¨ uit. Dit beschrijft het functioneren van de bananenproductie- en distributieketen in Europe en de oneerlijke handelspraktijken van Europese fruitinkopers jegens bananenproducenten uit de exporterende landen. Het toont de gevolgen voor telers, arbeiders en consumenten en de uitwerking van de prijsdruk in de Europese markten. Na de presentatie werd het rapport door Europarlementariërs besproken tijdens een conferentie over oneerlijke handelspraktijken.
(door Make Fruit Fair!-campagne)
De menselijke kosten van goedkope bananen
Persverklaring Fair Trade Advocacy Office, Banana Link en Oxfam Deutschland, 10 november 2015, Brussel
Een nieuw rapport laat zien hoe de toenemende marktmacht en oneerlijke handelspraktijken van Europese supermarkten kleinschalige telers en plantagewerkers benadelen.
Bananenarbeiders en kleinschalige telers in ontwikkelingslanden worden blootgesteld aan giftige landbouwchemicaliën, hun lonen en inkomsten bevinden zich onder de armoedegrens en er heerst een angstklimaat, aldus het rapport ¨Bananenwaardeketen in Europa en de gevolgen van Oneerlijke Handelspraktijken¨ dat Banana Link, Oxfam Deutschland en het Fair Trade Advocacy Office FTAO vandaag publiceerden. Het rapport laat ook zien hoe Europese supermarkten aan deze situatie bijdragen door middel van Oneerlijke Handelspraktijken (UTPs).
De aanvoerketen voor bananen was lange tijd een symbool van onrechtvaardigheid in de wereldwijde handelsmarkt. Een voorbeeld: sinds 2001 daalden de groothandelsprijzen voor banaan met bijna 25%, terwijl de retailers hun aandeel in de bananenwaarde met zo´n 40% wisten te vergroten. In dezelfde periode stegen de kosten voor productie en levensonderhoud aanzienlijk. Zo piekten in de Dominicaanse Republiek de kosten voor voedsel, gezondheid, onderwijs en andere levensbehoeften met 278%.
¨De retailer neemt ongeveer 40% van de bananenopbrengst, terwijl de werkers daarvan slechts 0,7 tot 1% krijgen. En dat is nauwelijk genoeg voor hun levensonderhoud. Er is in elk geval geen sprake van een leefbaar loon, of van fatsoenlijk werk zoals is gedefinieerd door de International Labour Organization (ILO),¨ aldus Iris Munguia, vertegenwoordigster van COLSIBA, het Coördinatieorgaan van Latijnsamerikaanse bananen- en agro-industriële vakbonden.
¨Er wordt een hoge prijs betaald voor de machtsongelijkheid in de bananenaanvoerketen en de oneerlijke handelspraktijken van de supermarkten,¨ zo stelt Jacqui Mackay, de nationale Make Fruit Fair!-coördinator van Banana Link (UK), ¨Het veroorzaakt aanzienlijke negatieve sociale en ecologische schade in de meeste bananenproducerende landen en versterkt deze zelfs. Er is bijvoorbeeld sprake van ontzegging van fundamentele mensenrechten, genderdiscriminatie, het niet uitbetalen van leefbare lonen en het hanteren van lange werkdagen.¨
Tientallen jaren lang domineerden een handvol multinationale ondernemingen de bananenmarkt hetgeen negatief uitpakte voor arbeiders en telers. Nu hebben de supermarkten die macht overgenomen. Franziska Humbert, beleidsadviser arbeidsrechten en MVO bij Oxfam Deutschland voegt toe: ¨De concentratie in de Europese retailmarkt is de laatste jaren snel toegenomen en dit zal nog zo doorgaan. In Duitsland domineren vier supermarktketens 85 % van de markt. Supermarkten gebruiken hun groeiende inkoopmacht om de prijzen beneden een houdbaar niveau te duwen.¨
De Europese Commissie heeft het voorkomen van oneerlijke handelspraktijken al erkend en zal eind dit jaar besluiten of het strengere wetgeving gaat voorstellen of niet. ¨Binnen het Europese beleidsproces doet zich nu een mogelijkheid voor om oneerlijke handelspraktijken aan te pakken,¨ zegt Sergi Corbalán, uitvoerend directeur van het Fair Trade Advocacy Office (FTAO). Ruim 60.000 Europese burgers tekenden de Make Fruit Fair!-petitie en dringen er zo bij commissaris Bieńkowska op aan om daarover een wetsvoorstel in te dienen.
Het rapport is gebaseerd op interviews met meer dan zestig betrokkenen in de bananenindustrie uit verschillende Latijnsamerikaanse landen en op een onderzoek dat in augustus 2015 plaats vond in Costa Rica. Het toont het bestaan aan van verschillende oneerlijke handelspraktijken zoals eenzijdige clausules in de contracten tussen producenten en exporteurs die leiden tot annuleratie en afwijzing van orders op twijfelachtige gronden.
Het documenteert marktgegevens op Europees niveau, maar richt zich ook op specifieke markten zoals in de UK, Portugal, Malta, Italië, Frankrijk, Duitsland, Oostenrijk, Tsjechië, Hongarije, Polen, Letland en Roemenië.
Achtergrondinformatie
De campagne:
– Aan de Make Fruit Fair!-campagne nemen 19 organisaties deel uit de Europese Unie, Kameroen, Colombia, Ecuador en de Britse Bovenwindse Eilanden, gecoördineerd door Oxfam Duitsland. Meer informatie hierover op: http://www.makefruitfair.org
Documentatie:
– Het rapport ¨Banana value chains in Europe and the consequences of Unfair Trading Practices¨ is hier te vinden:
– De persbriefing ¨Banana splits: Bananas, supermarkets, and a tale of Unfair Trading Practices¨ is hier te vinden.
– De beleidsbrief ¨Unfair Trading Practices in Food Supply Chains Make Fruit Fair EU¨ van 10 november 2015 is hier te vinden.
– Recente foto´s van de bananen- en ananasproductie in Costa Rica zijn te vinden op. Feedback die de foto´s maakte tijdens diens veldwerk in Costa Rica staat toe ze vrij te gebruiken onder vermelding van de bron.
Op 10 november kwam het onderwerp in Brussel een aantal keer ter sprake:
– De Make Fruit Fair!-petitie, die door ruim 61 duizend mensen is ondertekend, werd overhandigd aan de Europese Commissie.
– Tijdens de perspresentatie van het rapport onder de titel ¨The Tragedy of Trade: Exploitation and Europe´s Responsibility in the Banana Industry¨ werden de belangrijkste onderzoeksconclusies toegelicht en werd ingegaan op de wijze waarop de Europese Union het probleem van de UTPs zou moeten aanpakken. Onder de sprekers waren Christophe Alliot (auteur van het rapport), José Madriz (voormalig manager voor verschillende grote bananenondernemingen in Latijnsamerika en sinds 2013 lid van het Latijnsamerikaanse netwerk van kleinschalige fairtrade-producenten, CLAC), Iris Munguia (coördinator van COLSIBA en ontvangster van de prestigieuze SOLIDAR Silver Rose Award wegens haar internationale solidariteitswerk) en Mbide Charles Kude (algemeen secretaris van de Fako Agricultural Workers Union, FAWU, die plantagewerkers in zuidwest Kameroen organiseert). Het panel wordt voorgezeten door Sergi Corbalán van het Fair Trade Advocacy Office.
– En tijdens de conferentie ¨Unfair trading practices in food supply chains: bad for producers, bad for concumers – Time for action¨ in het Europese Parlement. Tijdens deze bijeenkomst die was georganiseerd door de Tsjechische Europarlementariër Olga Sehnalova werden de conclusies uit het rapport besproken, waaronder de gevolgen van de oneerlijke handelspraktijken op producenten en arbeiders. Ook kwam de rol van de EU ter sprake.
Sprekers: MEP Olga Sehnalová (S&D, Tsjechië), MEP Dennis DeJong (GUE, Nederland), Sean Browne (Dept. for Business, Innovation and Skills (UK) en verantwoordelijke mbt. de Grocery Code Adjudicator), Péter Szilágyi (Dept. of Food Processing & Food Regulation van het Hongaarse ministerie voor Rurale Ontwikkeling), Eliana Guarnoni (Altroconsumo, Italië), Christel Delberghe (EuroCommerce), Christophe Alliot (BASIC), Sergi Corbalán (Fair Trade Advocacy Office), Franziska Humbert (Oxfam Deutschland), José Rafael Madriz Gomez (CLAC), Mbide Kude (FAWU, Kameroen), Kozel Fraser (WINFA) en Iris Munguia (COLSIBA).
Op 10 november stond het thema van de oneerlijke handelspraktijken in de voedselketen ook op de agenda van de IMCO, de commissie voor Interne markt en consumentenbescherming van het Europarlement.
Daar werd het standpunt van de Europese Commissie besproken, als ook het conceptrapport van rapporteur Jackiewicz Dawid Bohdan en 272 amendementen daarop. Voor de liefhebbers hier nog twee relevante documenten: ¨Poldep. briefing Unfair Trading Practices in the Business-to-Business Food Supply Chain¨ van 14 augustus 2015 en de ¨Poldep. Study UTP Unfair Trading Practices in the business-to-business food supply chain (UTPs), Proceedings of the Workshop Brussels, 24 March 2015¨ van 15 september 2015.
Video´s
– ¨Supermärkte- Video ´Das Krumme geschäft mit Bananen¨ (1:24 min), Oxfam Deutschland 27 juli 2012.
– ¨Make Fruit Fair! Nachhaltige Produktion und fairen Handel fördern,¨ Oxfam Deutschland, 2015.
– En deze van 37 seconden maar met een heel sterk beeld: ¨Stoppt die Macht der Supermärkte! Für faire tropische Früchte. Einer zahlt immer den Preis,¨ Oxfam Deutschland, 2015.
Meer lezen:
– ¨UPDATE: MakeFruitFair-campagne ¨Help misbruik van inkoopmacht door supermarkten te stoppen¨,¨ Supermacht, 14 januari 2012.
– ¨EU Sociaal-Economisch Committee: ´Stop misbruik inkoopmacht door grote supermarktketens!´,¨ Supermacht, 20 februari 2013.
– ¨Emailactie: ¨Eurocommissaris Barnier, stop het machtsmisbruik door Europese supermarkten!¨,¨ Supermacht, 27 maart 2014.
– ¨Wie heeft de macht? Nieuwe studie bevestigt disbalans in landbouw-bevoorradingsketens,¨ Supermacht, 20 november 2014.
– ¨´Goodness guaranteed ´ (SOMO): duurzaamheidscertificaten garanderen geen fatsoenlijke arbeidsomstandigheden voor landwerkers,¨ Supermacht, 24 mei 2015.
– ¨Make Fruit Fair! A pan-European campaign for a fair and sustainable tropical fruit production in the European Year for Development 2015 and beyond,¨ By Mirjam Hägele, Oxfam Deutschland, 25 juni 2015.
– ¨Internationale Fruit Dag: ¨Leefbare lonen voor fruitwerkers wereldwijd!¨ (Fairfood),¨ Supermacht, 3 juli 2015.
– ¨Petitie: Stop de oneerlijke handelspraktijken in de tropische fruitteelt!,¨ Supermacht, 21 augustus 2015.
– ¨Pakt Juncker de supermarktmacht echt aan (om de boeren te helpen)?,¨ Supermacht, 14 september 2015.
– ¨EU-wetgeving en afstemming tegen oneerlijke handelspraktijken in voedselketen?,¨ Supermacht, 23 september 2015.
– ¨Europarlement zet stap naar wet tegen oneerlijke handel,¨ Boerderij Vandaag, 12 november 2015.
(Verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=5425)