(23 juli 2013) Vorige week publiceerde de Europese Unie 
richtlijnen die moeten voorkomen dat Europees geld ten goede komt aan Israëlische instellingen of projecten die gevestigd of actief zijn in de bezette palestijnse gebieden (1). Vandaag maakten twee Nederlandse supermarktketens bekend dat ze geen producten meer zullen verkopen afkomstig uit de illegale Israëlische nederzettingen (2). Waait er een nieuwe wind door Europa? Of is het allemaal pr?
(door Vredesactie (*) op 22 juli 2013)
Europese richtlijnen
Vanaf 2014 mogen EU fondsen niet meer terechtkomen bij Israëlische instellingen en projecten in de bezette gebieden. Bij het toekennen van Europese fondsen aan Israëlische partners zal een verklaring aan de overeenkomst worden toegevoegd die stelt dat het geld besteed wordt aan entiteiten en activiteiten binnen de internationaal erkende grenzen van Israël, de grenzen van 1967. Voor de duidelijkheid, het gaat om prijzen, fondsen en ‘financiële instrumenten’ van de EU. Het gaat dus niet om handel, het gaat ook niet om geld dat toegekend wordt aan Israël binnen een bilateraal akkoord met één van de Europese lidstaten en het gaat zeker niet om een advies voor private Europese bedrijven.
Catherine Ashton, hoge vertegenwoordiger voor het Europees buitenlands beleid benadrukt dat deze richtlijnen enkel het bestaande Europese standpunt expliciteren, en geen nieuw beleid zijn (3). In dezelfde verklaring zegt Ashton dat de richtlijn pas van kracht wordt op 1 januari 2014 en dat ze ernaar uitkijkt om in tussentijd de details te bespreken met de Israelische regering. Afwachten dus welk effect de richtlijnen zullen hebben in de praktijk. In elk geval heeft de EU voor de eerste keer haar houding tov. de nederzettingen zwart op wit op papier gezet en gekoppeld aan concrete maatregelen. Het is een heel voorzichtig eerste muizenstapje, maar het is er één in de goede richting.
Nederlandse supermarkten nemen zelf het initiatief
In Nederland maakten Aldi en Hoogvliet vandaag bekend dat ze geen producten meer zullen aanbieden die afkomstig zijn uit Israëlische nederzettingen. Ze sluiten geen leveranciers uit, maar vragen hen geen producten meer te leveren afkomstig uit de nederzettingen. Een woordvoerder van Aldi lichtte toe dat ze willen voorkomen dat hun producten ‘op enigerlei wijze ter discussie komen te staan’ (4). Of dit ook in de praktijk zal voorkomen dat er ook in werkelijkheid voor zal zorgen dat de aangeboden producten effectief afkomstig zijn van Israëlisch grondgebied is nog maar de vraag. Onderzoekers van Corporate Watch documenteerden eerder dit jaar hoe de Israelische exporteur Mehadrin producten uit de nederzettingen verpakten met het etiket ‘made in Israël’ (5). De aankondiging benadrukt in elk geval de verhoogde gevoeligheid van de sector voor de kwestie. Maar het wordt tijd dat de Europese politiek zelf een duidelijke uitspraak doet.
Frustratie
Sandra De Waele, hoofd van de Europese vertegenwoordiging in Israël, stelde in een interview met Al Jazeera dat de Europese richtlijnen er komen na kritiek uit verschillende hoeken dat Europees geld ten goede kwam aan de nederzettingen enerzijds, en vanuit de groeiende frustratie in Europa over de onafgebroken uitbreiding van de Israëlische nederzettingen (6). Na een rondvraag door de Nederlandse krant Trouw verklaarden andere supermarktketens in Nederland dat ze wachten op een advies van de sectorvereniging. Deze wacht dan weer op een advies van de regering, dewelke op haar beurt wacht op het gemeenschappelijk standpunt voor de EU. De Belgische situatie is hierin niet anders. Handel staat zo opnieuw boven internationaal recht op het prioriteitenlijstje van de Europese politiek, want ondertussen gaat de verkoop van groenten, fruit en kruiden verbouwd op gestolen land met gestolen water rustig voort.
Hopelijk zijn deze gebeurtenissen echt de voorbode van een nieuwe wind en komt er binnenkort een kordate politiek vanuit zowel de nationale overheden als de EU, in lijn met het IHR (red.: Internationale Mensenrechtenbeleid van de VNg).
Correctie (23 juli)
Aldi trok na 24 uur en veel internationale commotie de aankondiging terug dat ze producten afkomstig uit de nderzettingen uit haar aanbod zou weren. Hoogvliet blijft wel bij haar beslissing, en ook Jumbo, die aankondigden nederzettingen producten uit haar huismerk te weren blijft bij haar besluit (7).
(*) Vredesactie is een (in België gevestigde) pluralistische vredesbeweging die radicaal pleit voor een maatschappij waarin conflicten worden opgelost zonder geweld of het dreigen ermee. Vredesactie is een motor voor de ontwikkeling van geweldloze actie en de invulling van een pacifistisch vredesbeleid. (hier meer).
Het artikel is ook hier te vinden: Vredesactie
Noten:
(1) “Guidelines on the eligibility of Israeli entities and their activities in the territories occupied by Israel since June 1967 for grants, prizes and financial instruments funded by the EU from 2014 onwards (2013/C 205/05)“, 19 juli 2013, EEAS.
(2) “Supermarkten boycotten producten uit bezette gebieden,” 22 juli 2013, Trouw.
(3) “Statement by EU High Representative Catherine Ashton on the publication of guidelines on Israel and EU funding instruments (A 391/13),” 19 juli 2013, EEAS.
(4) “Supermarkten boycotten producten uit bezette gebieden,” 22 juli 2013, Trouw.
(5) “Mehadrin’s business in Beqa’ot settlement – and Tesco’s Complicity,” 19 mei 2010, Corporate Watch.
(6) “EU: Reinforcing the Green Line? We examine how a new EU funding ban on Israeli institutions will affect the Middle East peace process,” 18 juli 2013, AlJazeera.
(7) “Aldi: Boycot nederzettingen was een ‘vergissing’,” 23 juli 2013, Trouw.
(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=2116)