Hoe fair zijn Keniaanse fairtrade bloemen?

(25 juni 2013) De bewuste consument koopt alleen bloemen met een Max Havelaar-keurmerk omdat die wil dat de plukkers fatsoenlijk worden betaald en dat de arbeidsomstandigheden in orde zijn. XminY Solidariteitsfonds kreeg van medewerkers van een ‘Max Havelaar’-bloemkwekerij in Kenia het verzoek hen te steunen in de strijd voor betere arbeidsomstandigheden. Zijn de Fairtrade-bloemen wel zo eerlijk als beweerd wordt?

Hoe fair zijn Keniaanse Fairtrade bloemen?  –  Medewerkers Fairtrade bloemkwekerij eisen betere arbeidsomstandigheden
(door XminY Solidariteitsfonds)

In de Keniaanse bloemenindustrie zijn slechte arbeidsomstandigheden en systematische milieuvervuiling eerder regel dan uitzondering. Daarom koopt de bewuste consument alleen bloemen met een Max Havelaar-keurmerk, onder andere te koop bij Albert Heijn en Plus. Zo is hij er zeker van dat de bloemen worden geplukt door mensen die fatsoenlijk betaald worden en voor wie de arbeidsomstandigheden in orde zijn. Wij waren dan ook verbaasd toen medewerkers van een Keniaans/Nederlandse bloemkwekerij met Max Havelaar- keurmerk aan XminY vroegen hen te steunen in de strijd voor betere arbeidsomstandigheden. Zijn de Fairtrade-bloemen wel zo eerlijk als beweerd wordt?

Een haar tussen de rozen kost een maandsalaris

Het bedrijf Oserian is sinds 1982 in handen van een Nederlandse familie. Er werken zo’n 6000 mensen in de kwekerij, die haar bloemen in meer dan 60 landen verkoopt. Oserian is de belangrijkste aanbieder van Fairtrade-bloemen in Nederland. Volgens de werknemers van Oserian veroorzaken de chemicaliën waarmee gewerkt wordt huid- en longklachten en het gif zou zelfs miskramen veroorzaakt hebben. Beschermende werkkleding wordt slechts eenmalig kosteloos  verstrekt, daarna moeten werknemers het zelf kopen. Dit geldt ook voor de haarnetjes, die noodzakelijk zijn omdat één haar tussen de bloemen de afkeuring van een hele partij betekent en de werknemer een maandsalaris kost. Daarnaast zijn de werktijden aanleiding voor veel klachten: zo wordt geen vergoeding gegeven voor nachtelijke arbeid.

Voor de werknemers is het onmogelijk om controlerende instanties te spreken te krijgen. Toen de Keniaanse minister van Arbeid een bezoek bracht aan de firma, sprak hij alleen met de managers. Ook de Keniaanse overkoepelende vakbondsorganisatie (Central Organization for Trade Union) kreeg alleen leidinggevenden te spreken.

Out of Africa

Kenia is Europa’s hoofdleverancier als het om verse bloemen gaat. Op Valentijnsdag komt zelfs een op de drie verkochte rozen uit Kenia. Veel kwekerijen, waaronder ook Oserian, liggen in de buurt van het Naivasha-meer. Dit meer – waar de filmklassieker Out of Africa werd opgenomen – dient als drinkwatervoorziening voor zebra’s, nijlpaarden en giraffen, maar ook voor het vee van de oorspronkelijke bewoners, de Masai. De tientallen kwekerijen gebruiken echter water uit het meer voor hun irrigatiesystemen, waardoor het waterpeil sneller daalt dan dat het door regenval kan stijgen. Zonder ingrijpen zal het meer spoedig droogvallen, wat dramatische gevolgen heeft voor het wild en de lokale bewoners.

Jubelverhaal

Het verhaal zoals wij dat horen van de werknemers staat in schril contrast met het jubelverhaal dat op de website van Max Havelaar staat. Hierin wordt gesproken over huisvestingsprogramma’s, gratis gezondheidszorg en een werknemerscomité dat premies verstrekt om de leef- en werkomstandigheden van de werknemers te verbeteren. Wij besluiten om binnen ons netwerk op zoek te gaan naar iemand die ons een eerlijk verhaal kan vertellen over de bloemensector in Kenia. Al snel vinden we Marcelline, ex-werkneemster van Oserian. We bellen haar op en leggen haar een aantal vragen voor.

Een keer per maand handschoenen

Marcelline heeft negen jaar bij Oserian gewerkt. ‘Ik ben daar gaan werken toen ik 23 was. Het bedrijf gaf helemaal niets om onze werkomstandigheden. Ik werd blootgesteld aan veel chemicaliën, dat was erg slecht voor mijn gezondheid. Ook zwangere vrouwen moesten met gif werken.’ We vragen haar of ze veiligheidskleding ontving van Oserian. ‘Hoe de situatie nu is weet ik niet, maar toen ik er werkte, kregen we één keer per maand handschoenen uitgereikt. Je begrijpt dat dat onvoldoende is als je met rozen werkt.’

Van een Fairtrade-keurmerk heeft ze nog nooit gehoord. ‘Fairtrade, wat is dat?’ Volgens Marcelline verschillen de werkomstandigheden bij Oserian niet van die bij andere bloemenkwekers in Kenia. ‘Overal komen dezelfde problemen voor.’ Oserian sloot zich in 2004 bij Fairtrade aan, dat is halverwege Marcellines carrière bij het bedrijf. Toch heeft ze in aanloop naar en na 2004 geen verbeteringen in de arbeidsomstandigheden kunnen ontdekken. Tegenwoordig werkt Marcelline als leerkracht op een school.

Max Havelaar

In een telefoongesprek met de woordvoerder van Max Havelaar proberen we te achterhalen wat zij van de situatie in deze bloemkwekerij weten. ‘Wij zijn niet op de hoogte van problemen binnen dit bedrijf,’ aldus de woordvoerder, ‘maar we hebben de melding doorgegeven aan FLO-CERT, de controleorganisatie voor het Fairtrade-keurmerk. Zij zullen dit verder onderzoeken.’

Ieder bedrijf met een Fairtrade-keurmerk wordt jaarlijks door FLO-CERT gecontroleerd. ‘Maar als we melding ontvangen dat een bedrijf zich niet aan onze richtlijnen houdt, of als dit uit eerdere controles gebleken is, dan wordt er vaker gecontroleerd. Wanneer blijkt dat een bedrijf zich daadwerkelijk niet aan onze richtlijnen houdt, zullen ze dit moeten veranderen.’ Het bedrijf kan, al dan niet tijdelijk, het Fairtrade-keurmerk kwijtraken. Op de vraag op welke termijn FLO-CERT van plan is de controle uit te voeren, kan de woordvoerder geen antwoord geven. ‘Maar ik neem aan dat tijdens de controle ook met de medewerkers wordt gesproken.’

Het kan altijd beter

De werknemers geven aan dat zij tot dusver geen controlerende instanties te spreken hebben gekregen, en zij gaan dan ook gewoon door met hun strijd voor betere arbeidsomstandigheden. Of de controle van FLO-CERT iets gaat opleveren, zullen we moeten afwachten. En al helemaal wat de gevolgen zullen zijn voor Oserian en de werknemers.

Wij vinden het opvallend dat de werknemers van het bedrijf nog nooit van de term Fairtrade gehoord hebben en dat er, ondanks de jaarlijkse controle waar Max Havelaar over spreekt, nogal wat schort aan de arbeidsomstandigheden bij Oserian. XminY steunt hoe dan ook de werknemers in hun strijd voor betere arbeidsomstandigheden, want dat daar nog veel beter kan lijkt ons overduidelijk.

XminY steunde de werknemers van Oserian met € 500,-
De naam Marcelline is uit veiligheidsoverwegingen gefingeerd.

Meer over hoe je XminY-projecten kunt steunen:
https://www.xminy.nl/doemee

 

Fairtrade, de criteria
– De producenten (vaak boerenorganisaties uit ontwikkelingslanden) kunnen rekenen op een minimumprijs, die de kosten van een sociaal- en milieuverantwoorde productie dekt.
– De producenten ontvangen ook een extra ontwikkelingspremie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, om ontwikkelingsprojecten op te zetten in hun gemeenschap, bijvoorbeeld op het vlak van onderwijs, gezondheid, spaar- en kredietsystemen, wegenaanleg, aankoop van machines of organisatieversterking.
– De arbeiders kunnen werken in menswaardige arbeidsomstandigheden. Dus beslist zonder kinder- en dwangarbeid en niet tegen hongerlonen.
_ Er wordt zorgvuldig omgegaan met het natuurlijk milieu waarin de exportproducten worden geteeld.
Fair Trade Original is een internationale handelsorganisatie en Max Havelaar is de Nederlandse Fairtrade certificeringsorganisatie.
– Wie deze controles niet doorstaat, krijgt geen certificaat of verliest het.

Informatie uit fairtrade-hoek:
– “Power of the Fair Trade Flower Achtergrond” (Hivos)
– “Bloemenafdeling PLUS stapt over op 100 procent Fairtrade rozen …” (Max Havelaar).
– “Albert Heijn start met Fairtrade bloemen” (Max Havelaar).
– “Power of the fairtrade flower” (Max Havelaar).
– Africa Fair Trade Network.

Bron: XminY Nieuwsbrief, nr 3, jg 18, juni 2013

(verkorte weblink: https://www.supermacht.nl/?p=2022)