(door Elly Janssen en Linda Coenen,
A SEED)
(overgenomen van ZOZ
van Omslag, 1 juli 2010, nummer juli/aug 2010)
Al meer dan 10 jaar voert A
SEED actie tegen milieu- en rechtsvaardigheidsproblemen in de
landbouw. Dit jaar heeft de campagne twee nieuwe speerpunten
gekregen. Via onze strijd tegen genetische manipulatie kwamen we bij
het patenteren van zaden en monopolisering van ons voedsel. In
antwoord hierop werken we aan een voedselvoorziening, die
onafhankelijk is van multinationals en olie.
Afgelopen maanden heeft A SEED een
infotour door Nederland gedaan om te vertellen hoe een klein aantal
chemiebedrijven, aangevoerd door Monsanto, bezig is ons voedsel te
monopoliseren. Veel mensen hebben al de film
De Wereld volgens Monsanto gezien en kennen het bedrijf
van de genetisch gemanipuleerde landbouwgewassen, onkruidgif Roundup
en van intimidatiepraktijken jegens boeren.
Industriële
gewassen
Monsanto is het stereotype
voorbeeld van een bedrijf dat landbouwchemicaliën
verkoopt en op een bepaald moment zaadbedrijven is gaan opkopen. Zo
kon het de eigen gentechgewassen in combinatie met landbouwgif
verkopen en de omzet verder vergroten. Wat veel mensen niet weten, is
dat Monsanto ook in Nederland zit. Nederland loopt wereldwijd voorop
in de markt voor groentezaden, al horen de Nederlandse kweekbedrijven
niet tot de top van de wereldranglijst van zadenleveranciers. Die
lijst wordt aangevoerd door de multinationals Monsanto,
Syngenta en
Pioneer/DuPont.
Het
zijn vooral 'industriële
gewassen' waarin deze zich specialiseren: koolzaad, soja, maïs en
katoen. Dat zijn gewassen die op grote schaal, met veel gebruik van
kunstmest, bestrijdingsmiddelen en fossiele brandstof geproduceerd
worden. Bovendien gebeurt bijna alle gentechteelt met deze gewassen.
Via tal van overnames begeven de
multi's zich nu ook op het gebied van groentezaden. In Nederland zijn
drie groentezaadbedrijven opgekocht door Monsanto. Deze bedrijven
verkopen nu nog zaden van gangbare paprika's, tomaten, komkommers,
aubergines, maar zouden in de toekomst ook gentechvarieteiten kunnen
verkopen.
Geen patent op zaden!
Het tweede doel van A SEEDs
'Monsanto-tour' was het ondersteunen van de campagne
'Stop Monsanto-sering van ons voedsel' van de No
Patents on Seeds-coalitie. Biotechbedrijven claimen in toenemende
mate patenten (octrooien) op genetisch gemanipuleerde gewassen en op
andere innovatieve veredelingsmethoden. In Europa doen ze dat bij het
Europees Octrooi Bureau (EOB).
In
principe zijn octrooien op leven verboden, maar door fanatiek
lobbywerk en dankzij de uitvinding van genetische manipulatie van
planten kwam daarin verandering. Inmiddels probeert de
biotechindustrie ook gangbare gewassen te octrooieren. Momenteel zijn
octrooiaanvragen voor een gewone broccoli en tomaat in
behandeling.
Rond 20 juli zal het EOB de octrooien definitief
erkennen of afwijzen. Dit besluit gaat de toekomst van ons voedsel
bepalen. Er liggen bijvoorbeeld 150 octrooiaanvragen van Monsanto,
waaronder op vlees van varkens die RoundupReady-soja hebben gegeten.
Zo worden niet alleen boeren verder afhankelijk van de zaadindustrie,
maar kan de mensheid voor voedselvoorziening straks aangewezen zijn
op deze bedrijven. De 'Stop Monsantosering'-campagne brengt mensen
hiertegen in beweging. Tot nu toe heeft 'No Patents on Seeds'
ontwikkelingen op dit gebied tegen weten te houden.
Van 19-21
juli organiseert No Patents on Seeds bij het EOB in Munchen een
internationale
conferentie en manifestatie. A SEED gaat er heen. Neem contact op
als je mee wilt. Op www.no-patents-on-seeds.org
kun je de Stop Monsantosering-petitie tekenen.
Bouwen aan onafhankelijke
voedselvoorziening
In heel Europa organiseren boeren en
consumenten zich om de diversiteit en onafhankelijkheid van de
industrie in ere te herstellen. Zadenuitwisseling, actiegroepen,
eigen distributieketens enzovoort worden gecreeërd.
Wie een indruk wil krijgen van de enorme verscheidenheid aan
initiatieven op het gebied van zaden, moet de website van Save
Our Seeds maar eens bekijken. In Nederland zet bijvoorbeeld
Stichting Zaadgoed zich in voor
het behoud van biodiversiteit in de landbouw en biologische rassen.
Maar niet alleen zaaizaad moet
onafhankelijk worden van de mondiale industrie. Dit geldt voor de
hele keten van voedselproductie, -distributie en -consumptie. De
noodzaak van meer lokale voedselvoorziening blijkt namelijk ook uit
andere ontwikkelingen. De industriele landbouw is verantwoordelijk
voor 30% van de CO2-uitstoot en draagt aanzienlijk bij aan
klimaatverandering. Ook is onze huidige voedselvoorziening
afhankelijk van olie en andere fossiele brandstoffen. Bovendien
worden ook het wereldwijde transport en distributie van voedsel
gedomineerd door enkele gigabedrijven als Cargill
en Ahold die primair gedreven
worden door winstbejag.
Voedselsoevereiniteit
A SEED werkt op verschillende manieren
aan onafhankelijke voedselvoorziening ofwel voedselsoevereiniteit. A
SEED is aangesloten bij Reclaim
the Fields, een Europese beweging van jonge mensen die
kleinschalig willen gaan boeren. Iedereen kan, net als A SEED, de
voedselpetitie
van Platform ABC en La Via Campesina ondertekenen. Deze roept op
voor een Europees landbouwbeleid gebaseerd op Europese
voedselsoevereiniteit in plaats van im- en export.
A SEED zou graag in Nederland een
beweging zien ontstaan tegen onwenselijke ontwikkelingen op
voedselgebied en voor onafhankelijke voedsel-initiatieven. A SEED
organiseert acties waar je aan mee kunt doen, en verzorgt workshops
over hoe je naar een gentechvrije gemeente toe kunt werken, hoe je
mensen in je omgeving kunt mobiliseren met een flyer-actie of
filmavond, of hoe je een initiatief voor lokaal, onafhankelijk
voedsel kunt opzetten.
Lokale voedselinitiatieven
In Nederland zijn lokale
voedselinitiatieven in een allerlei vormen in opkomst. Er zijn
pergola-associaties zoals de Oosterwaarde
in Deventer, zelfoogsttuinen zoals De
Nieuwe Ronde in Wageningen en sinds kort De
Vrije Akker in Grubbenvorst (Limburg). Hierbij verbinden de
consumenten en tuinders zich voor minstens een heel seizoen aan
elkaar en delen kosten en opbrengst van de productie, als een soort
abonnement. De leden helpen ook mee op de tuinderij.
In steden heb je buurtmoestuinen, vaak
geïnitiëerd
door een lokale TransitionTown-groep, en stadslandbouwinitiatieven
als Eetbaar
Rotterdam, Gezonde
Gronden in Den Haag en Boerenstadswens
in Amsterdam. Van Eigen Erf
heeft alle boerenmarkten en boerderijwinkels geïnventariseerd
op hun website zodat je kunt vinden waar je in jouw buurt direct bij
de boer je boodschappen kunt halen. Verder zijn er voedselkooperaties
(Voko's) van consumenten die gezamenlijk biologische droog- en soms
verswaren inkopen direct bij groothandel De
Nieuwe Band. Voko's zijn er onder andere in Den
Haag, Groningen,
Eindhoven, Nijmegen,
Rotterdam,
Utrecht-Overvecht
en Amsterdam.
En in Vlaanderen heb je een netwerk van verswarenvoko's,
Voedselteams, genaamd.
Voedselteams Vlaanderen: wat en
waarom
“Een voedselteam is een groep van
mensen uit een zelfde buurt die gezamenlijk verse groenten, fruit,
brood, zuivel, Wereldwinkelproducten … aankopen bij producenten uit
de streek”. Het Vlaams netwerk van voedselteams begon vijftien jaar
geleden met 'korte-ketens': lokale verbanden tussen boer en
consument, zonder tussenhandel of onnodig gesleep met eten over grote
afstanden. Voordelen te over: de band met boeren uit de streek,
gezonde kwaliteit zonder pesticiden, onnodige toevoegingen of
CO2-uitstoot, seizoensgebonden eten voor een eerlijke prijs, zonder
kosten voor veel verpakking. Plant en dier worden gerespecteerd.
Voedselteams zijn interessant voor
lokale TT-groepen want je
kunt het zo opzetten dat het voldoet aan de TT-richtlijnen voor
lokale voedselvoorziening. De producent heeft afzetgarantie en krijgt
een band met zijn afnemers. Maar hij of zij moet wel aan bepaalde
voorwaarden voldoen zoals ecologisch produceren en met kleine klanten
in plaats van grote afnemers als supermarkten willen werken.
Hoe werkt het?
Het Vlaamse netwerk kent imiddels meer
dan 100 voedselteams. Elk team bestaat uit gemiddeld twintig
huishoudens. Het team organiseert zelf de bestellingen, de
betalingen, het depot, het overleg en de onderlinge afspraken. Ook
kiest het team uit een lijst de regionale producenten bij wie het wil
bestellen. De producenten verzorgen de levering van bestellingen.
Het netwerk is verdeeld in regio's met
elk een coördinator. Die ondersteunt de oprichting van nieuwe teams
en organiseert uitwisselingsactiviteiten. Ook verzorgt hij of zij de
screening van nieuwe producenten. Het netwerk heeft een website
www.voedselteams.be met de
webwinkel waarmee de leden bestellen, en met nieuwsberichten uit de
teams.
Voedselteams in Nederland?
In Nederland zijn nog geen
voedselteams, maar er is wel interesse. A SEED wil graag VersVoKo's
naar het model van VoedselTeams België van de grond krijgen,
georganiseerd in kleine groepen met buren, collega's of lokale TT
groepen. A SEED verzorgt de komende maanden introductiebijeenkomsten
over VersVoko's. We waren al bij Gezonde Gronden in Den Haag en komen
op 28 augustus naar Omslag
en op 2 oktober in De
Hobbitstee. De Brabantse
Milieufederatie heeft een stageplek voor het opstarten van
voedselteams in Tilburg, Breda en Den Bosch.
Hoe begin ik een VersVoko?
Om een VersVoko op te
zetten heb je om te beginnen een groep huishoudens nodig die in de
buurt wonen en zich willen organiseren om van lokale producenten af
te nemen. Een bestaande Voko kan natuurlijk ook lokale verswaren
toevoegen aan het assortiment, zoals Vokomokum in Amsterdam heeft
gedaan. De groep moet zelf op zoek naar leveranciers die aan de
criteria voldoen. Een garage of kelder, maar ook buurtcentra of
scholen kunnen een handig afhaalpunt zijn.
A SEED
verzorgt – naast advies en begeleiding bij de opstart – ook
ervaringsuitwisseling en coördinatie. Daarvoor wordt een website
opgezet en komen er netwerkbijeenkomsten. Ook de
introductiebijeenkomsten worden aangekondigd op de website.
Wie
een VersVoko wil opzetten, kan contact opnemen. Medewerkers van ASEED
kunnen dan langskomen voor het verzorgen van een informatie- en
introductiebijeenkomst.
A SEED, tel. 020-6682236
web:
www.aseed.net