Maand: juni 2009

Milieudefensie

In 2003 trad Milieudefensie toe tot de
Nederlandse Sojacoalitie, een samenwerkingsverband waarvan destijds
onder meer Cordaid, Icco, Kerk in Actie, Natuur en Milieu en het WNF
deel uitmaakten. Vijf jaar lang spreken de organisaties Albert Heijn
en andere Nederlandse bedrijven aan op de problemen rond de sojateelt
in Zuid-Amerika. De vele rapporten, artikelen, brieven, debatten en
oproepen ten spijt blijft supermarktconcern Albert Heijn – een
belangrijke afnemer van producten die zijn geproduceerd met 'foute
soja' – ontkennen dat er problemen zijn met de sojateelt voor natuur,
milieu en menserechten (zie: "Albert
Heijn en soja: veelgestelde vragen"). Het bedrijf weigerde
ook stappen te zetten richting alternatieven zoal het zorgen voor
meer vleesvervangers in de schappen, voor beter veevoer en
verantwoord vlees. 

Begin dit jaar werd de druk op AH
opgevoerd: Milieudefensie startte op 11 maart 2009 de campagne "Het
drama achter goedkoop vlees" waarmee ze Albert Heijn wil bewegen
oerwouden in Zuid Amerika te redden. Pas nu kwam er enige reactie van
betekenis. Zo schreef het bedrijf op 12 maart een brief met
inhoudelijke opmerkingen en 17 maart een brief waarin gedreigd wordt
met juridische stappen tegen Milieudefensie. Op 19 maart corrigeerde
Milieudefensie enkele misverstanden en gaf aan door te zullen gaan
met de campagne totdat AH echte verbeteringen realiseert. 

Rond 24 maart gaf Albert Heijn aan af
te zien van gerechterlijke stappen tegen Milieudefensie en nodigde de
organisatie uit voor overleg. Deze accepteerde het aanbod en schortte
alle akties voor een periode van 4 weken op. Volgens Milieudefensie
wilde het supermarktconcern een aantal zaken verder uitzoeken om te
kijken in hoeverre de eisen van Milieudefensie haalbaar zijn. "Op
alle voor Milieudefensie relevante sporen – verschuiving van
dierlijke naar plantaardige eiwitten, inzetten op Europees veevoer,
en steekhoudende duurzaamheidscriteria voor de resterende soja –
heeft Albert Heijn openingen geboden." 

Een maand later wordt het overleg
afgebroken door Milieudefensie als blijkt dat "Albert Heijn
uiteindelijk niet wilde beloven om binnen maximaal vijf jaar geen
vlees meer te verkopen dat is gebaseerd op foute veevoersoja."
Volgens de organisatie is gebleken dat Albert Heijn onvoldoende
bereid is zich in te zetten voor een oplossing van het drama achter
goedkoop vlees: "Veel toezeggingen van het bedrijf blijven vaag
of zetten geen zoden aan de dijk. Daarop heeft Milieudefensie de
supermarkt nogmaals gevraagd om eenduidig aan te geven of die bereid
is om binnen maximaal vijf jaar geen vlees meer te verkopen dat is
gebaseerd op fout veevoer. Albert Heijn weigerde dat."
Milieudefensie besloot daarom haar publiekscampagne voort te zetten. 

Campagneleider Wouter van Eck van
Milieudefensie: “Veel mensen verwachten dat Albert Heijn
kwaliteitsproducten biedt. Helaas klopt dit niet, er schuilt een
drama achter het goedkope vlees in de schappen. Kennelijk moeten we
samen de druk op Albert Heijn opvoeren om de ontbossing voor fout
veevoer alsnog te stoppen.” 

In mei meldde de milieuorganisatie dat
ze tienduizenden Albert Heijn-klanten heeft gemobiliseerd via de
speciale website www.stopfoutveevoer.nl, radiospotjes en een tour
langs AH-filialen. De supermarkt wil echter nog steeds niet toezeggen
om te stoppen met het gebruik van fout veevoer. 

RTRS

Op 28 mei besloten de bij de RTRS
aangesloten bedrijven en organisaties (waaronder het Wereldnatuurfonds en Solidaridad, die met stevige financiële steun van de
Nederlandse overheid daar een leidende rol spelen) tot een door de
industrie hanteerbare definitie van 'verantwoorde soja'. Na vier jaar
praten moet geconcludeerd worden dat de deelnemende bedrijven geen
verbeterstappen wilden afspreken nu de grootschalige teelt van
genetisch gemanipuleerde soja met een overmatig gebruik van
bestrijdingsmiddelen het predikaat 'verantwoord' krijgt. Het is een
overwinning voor de agrochemische multinationals die deelnemen aan de
Rondetafel.
 

Andere critici

De organisaties ASEED Europe en
Corporate Europe Observatory zijn ook al langere tijd actief tegen de
RTRS. Zij steunen het project La Soja Mata ("De soja die doodt")
waarin wordt samengewerkt met organisaties van door de sojateelt
getroffen mensen in Paraguay en Argentinië. (Voor beeldverslagen:
zie www.lasojamata.org.) Om een breder Nederlandstalig publiek te
informeren over de vérstrekkende gevolgen van de sojateelt is
daarnaast de website www.gifsoja.nl opgezet. Meer over het
Gifsoja-initiatief en de petitie tegen de RTRS is ook te vinden in
"‘Verantwoorde’
soja vanaf mei 2009?" op supermacht. 

Op 22 april 2008 brachten Corporate
Europe Observatory, ASEED Europe en een paar andere organisaties een
rapport uit over de Round Table on Responsible Soy en haar poging om
onverantwoorde en sociaal en ecologisch schadelijke sojaproductie te
legitimeren. Dit was aan de vooravond van de derde conferentie van de
RTRS in Buenos Aires. In het rapport wordt geconcludeerd dat de RTRS
niets zal doen om de uitbreiding van de soyproductie tegen te gaan
die leidt tot de vernietiging van kleinschalige boerenbedrijven en
van natuurlijke ecosystemen: "Hun voorstellen bevatten zwakke
uitgangspunten die het gebruik van genetisch gemanipuleerde soja
toestaan en ze ontberen de benodigde monitoring of handhaving. Daarom
zullen de zogenaamde “verantwoorde” producenten in die opzet
weinig hoeven te veranderen aan hun praktijken." Het rapport is
getiteld "The Round Table on Ir-responsible Soy – Certifying Soy
Expansion, GM Soy and Agrofuels (A briefing on the impacts of the
Round Table on Responsible Soy, by ASEED Europe, Base Investigaciones
Sociales, Corporate Europe Observatory, Grupo de Reflexión Rural and
Rain Forest Action Network) en is hier
te vinden. 

Open brief aan de RTRS

In april 2009 tekenden ruim 60
wereldwijd actieve maatschappelijke organisaties een open brief aan
de Round Table on Responsible Soy en riepen de deelnemers op hun
overleg te stoppen. De RTRS wordt afgewezen omdat het is gericht op
het legitimeren van de productie van genetische gemanipuleerde soja,
uitgaat van uitbreiding van soja monoculturen, en van het doorgaan
met toebrengen van schade aan belangrijke bossen en andere
ecosystemen, en geen rekening houdt met de bestaande sociale
problemen, gezondheidsproblemen en mensenrechten.

Onder de ondertekenaars bevinden zich
Friends of the Earth International, FIAN International, de Global
Forest Coalition, de Scottish Green Party, de Soja Alliantie, de Soil
Association, Via Campesina European Coordination, GM Freeze en
GMWatch. Zie: "'Responsible'
soy process must be abandoned — International call". 

Actie tegen het WNF

Op 19 mei voerden activisten van ASEED
Europe een ludieke actie tegen het Wereldnatuurfonds wegens haar
dubieuze rol. De actie vond plaats bij het Nederlandse kantoor in
Zeist en de eis van de actievoerders was dat het WNF haar steun aan
een nieuw 'verantwoord' label voor genetisch gemanipuleerde
'RoundupReady' soja opzegt.

Formeel spreekt het WWF zich uit tegen
genetisch gemanipuleerde soja maar de organisatie is wel een van de
oprichters van de RTRS. Tijdens de aktie bij gingen de actievoerders
in discussie met WWF-directeur van de Gronden doe volhield dat het
WWF meer invloed kan uitoefenen door in de Ronde Tafel te blijven. In
antwoord daarop zeiden de bezoekers dat WWF zich al in een erg
geisoleerde positie bevindt, en dat er in productielanden nagenoeg
geen maatschappelijk draagvlak is voor de RTRS. Van de Gronden wilde
niet ingaan op de vraag hoe het WWF haar steun aan een 'verantwoord'
label voor GM soja uit gaat leggen aan het publiek en aan haar
donateurs. Hij zei dat we dat aan hem moesten overlaten. Ook wilde
hij niet in detail treden over wat voor het WWF een acceptabel
resultaat van de Campinas conferentie zou zijn. 

Tijdens de actie probeerde de
'Monsanto' circusdirecteur de Panda over te halen om de 'Verantwoorde
Soja' verklaring te ondertekenen. Deze verklaring eindigt met de
woorden: "Hiermee verklaar ik GM RoundupReady soja voor
VERANTWOORD!" De Panda was het hier echter duidelijk mee oneens,
en weigerde zijn poot te zetten. Intussen besproeiden figuren in
witte pakken een gezonde dosis 'Roundup' op de kantoorplanten.
Drummers en flyer-verspreiders informeerden de WWF-medewerkers in het

gebouw. 

Rapport over de gifpraktijken in
Paraguay

In dezelfde week waarin de RTRS zijn
criteria vaststelde kwam Corporate Europe Observatory (CEO) met een
rapport over de praktijken van het gifsproeien over de soja plantages
in Paraguay, en de gevolgen daarvan.

Grupo Desarrollo Agricola Paraguay
(Grupo DAP) is een Paraguayaans bedrijf dat beweert leider te zijn in
maatschappelijk verantwoordelijk ondernemen. Een van zijn managers is
vice-president van de Round Table on Responsible Soy (RTRS).

Onderzoekers van CEO bezochten enkele
gemeenschappen in de provincie San Pedro waar Grupo DAP actief is om
te zien wat de gevolgen zijn van de teelt van "verantwoorde
soja". Het verzet van de lokale mensen tegen de soja-aanplant is
daar heel sterk door de desastreuze gevolgen die het sprayen met
RoundupReady van Monsanto heeft op de gezondheid van de bewoners.
Maar de strategie van DAP om dit verzet tegen het grootschalige
gebruik van onkruidverdelger van datzelfde Roundup te breken is juist
het opzetten van projecten voor kleine boeren waarbij industriele
landbouwmethoden worden geintroduceerd die uitgaan van het gebruik
van Roundup. De keuterboeren worden ook afhankelijk gemaakt van van
dure grondstoffen en hoge internationale marktprijzen. Verder leidt
het gebruik van Roundup door enkelingen tot besmetting van andere
gebieden hetgeen tot onderlinge conflicten leidt. 

De RTRS steunt met haar 'verantwoorde'
sojacriteria de uitbreiding van de soja-aanplant in Paraguay. En de
genetisch gemanipuleerde soja die is behandeld met Monsanto's
RoundupReady heet in die opzet ook 'verantwoord' te zijn … ondanks
de aantoonbare schade die de teelt oplevert. De RTRS-criteria zijn
over de hele linie genomen erg zwak en zijn volgens CEO gebaseerd
voor een groot deel gebaseerd op het samengaan met de nationale wet-
en regelgeving. Tegelijkertijd worden de nationale wetten echter
aangepast en minder streng gemaakt zoals in het geval van
pesticide-wet van Paraguay. Hierdoor kunnen de bedrijven doorgaan met
het legaal telen van "verantwoorde" soja. De
RTRS-certificatie levert de deelnemende industrie een 'greenwash' op
zodat ze de problemen die (mede) door hen worden veroorzaakt hoeven
aan te pakken.

Soja en Europese agrobrandstoffen

Behalve als veevoer ten behoeve van de
Europese vlees- en zuivelproductie wordt de genetische gemanipuleerde
soja uit Latijnamerika ook verwerkt tot agrobrandstoffen die naar de
EU worden uitgevoerd. De Unie gaat – ondanks de bekende en
ingrijpende sociale en ecologische gevolgen van de soja-teelt –
gewoon door met het stimuleren van de ontwikkeling van deze teelt,
onder andere op basis van met Europees belastinggeld gefinancierd
onderzoek.

CEO beschreef op 27 mei in een artikel
("Agrofuels and the EU Research Budget: public funding for
private interests") hoe de industrie wordt bevoordeeld met deze
onderzoeksfonden en hoe ze heeft meegeschreven aan de Europese
Strategische Onderzoeks Agenda waarin de criteria voor het onderzoek
zijn opgenomen.

De industrie heeft gepriviligeerde
toegang tot de European Technology Platforms (ETP's) van de Europese
Commissie waar hoge ambtenaren de inhoud van onderzoeksprojecten en
de financiering ervan bepalen. 

Een van de ETP-fora is het European
Biofuels Technology Platform (EBFTP) waarvan niet bekend wordt
gemaakt hoe men tot bepaalde keuzen komt en welke deskundigen daarbij
een rol speelden. Op deze wijze wordt publiek geld gebruikt om louter
ondernemingsbelangen te dienen en wordt voorbij gegaan aan de bredere
impact van de productie(uitbreiding) van agrobrandstoffen. 

Corporate Europe Observatory riep
daarom op tot de stopzetting van dit EBFTP en heeft een klacht
ingediend bij de Europese ombudsman. 
 

Het CEO-rapport is getiteld
"‘Responsible
Soy’ in Paraguay: Grupo DAP and the advancement of soy monocutures
in San Pedro," en is hier te vinden. 

Bronnen:
– “Voorgeschiedenis
Albert Heijn en soja
,” Milieudefensie, 19 maart 2009
– “Albert
Heijn en Milieudefensie om de tafel over fout veevoer,”
Milieudefensie, 24 maart 2009
– “Overleg
Albert Heijn en Milieudefensie in beslissende fase
,”
Milieudefensie, 27 maart 2009
– “Milieudefensie
hervat campagne over vlees – Albert Heijn weigert afdoende stappen
tegen fout veevoer
,” Milieudefensie, 24 april 2009
– “Albert
Heijn laat kansen liggen door ‘greenwash’ foute soja
,”
Milieudefensie, 29 mei 2009
– "Round
Table set to certify damaging soy, new report shows",
Persbericht ASEED Europe, Corporate Europe Observatory et al, 22
april 2008 Press release, Buenos Aires/Asunción/Amsterdam, Tuesday
22nd April 2008
– "Responsible"
soy process must be abandoned — International call
,” april
2009
– “Gifsoja-actie
bij het Wereld Natuur Fonds
,” 20 mei 2009
– “'Responsible
Soy' in Paraguay: Grupo DAP and the advancement of soy monocultures
in San Pedro
,” 27 mei 2009
– “Agrofuels
and the EU Research Budget: public funding for private interests
,”
27 mei 2009